موحدی: سال 88 شرکت صادراتی به همت تیمی از فارغ التحصیلان دانشگاه ثبت شد که سرمایه اولیه آن 100 هزار تومان بود، با توجه به اینکه دو مدرک فوق لیسانس مهندسی صنایع غذایی و لیسانس شیمی کاربردی دارم کار خود را با صنعت غذا شروع کردیم و چند نوع محصول لبنیات در ماه‌های پس از اتمام جنگ آمریکا و عراق به این کشور صادر کردیم.
بانوی همدانی صادركننده که گلایه‌های بسیاری از مسوولان دارد، مي‌گويد: مسوولان شجاعت لازم برای حمایت از صادرکنندگان را در بازارهای خارج و حتی داخلی ندارند.
به گزارش فارس ، توسعه صادرات غیرنفتی یکی از مهمترین بندهای اصول 24گانه اقتصاد مقاومتی است که متاسفانه آنچنان که باید به این اصل از سوی دولت توجه نشده و اهداف این بخش عملیاتی نشده است.
صادرکنندگان به عنوان پیشانی عملیاتی کردن این اصل وارد کارزاری شده‌اند که به تنهایی نمی‌توانند مدت زیادی در میدان جنگ اقتصادی مقاومت کنند و نیاز است دولتمردان در کنار سرداران جنگ اقتصادی حضور داشته باشد.
حال در این بین بانوانی هستند که جسارت از خود نشان داده و وارد این جنگ اقتصادی شده‌اند تا خود را محک زده و کشور خود را در زمینه اشتغالزایی و ارزآوری یاری دهند اما کسی را برای یاری در کنار خود نمی‌بینند.
ثمانه موحدی بانوی صادرکننده‌ای است که با فوق لیسانس صنایع غذایی و لیسانس شیمی کاربردی 9 سالی است پا در عرصه صادرات گذاشته است و تاکنون نه تنها پا پس نکشیده بلکه به دنبال دستیابی به اهداف بزرگ‌تری است.
او که معتقد است کار خود را از صفر شروع کرده و بچه پولدار نیست این روزها و در دوران جوانی از مسئولانی که اختیار دارند ولی کمکی نمی‌کنند دل پُری دارد و یکی از خواسته‌هایش برکناری رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان است.
ثمانه موحدی موفقیت خود در زمینه صادرات را مرهون تیمی می‌داند که همگی ابتدای کار از منافع خود گذشته و اهداف بلندمدتشان را در اولویت قرار دادند.
پای صحبت‌های این بانوی صادرکننده که در سال‌های 89 و 90 به عنوان صادرکننده نمونه انتخاب و معرفی شده بود نشستیم که سخنانش در ذیل آمده است.
فارس: خانم موحدی، کار خود در زمینه صادرات را از چه سالی و چگونه آغاز کردید؟
موحدی: سال 88 شرکت صادراتی به همت تیمی از فارغ التحصیلان دانشگاه ثبت شد که سرمایه اولیه آن 100 هزار تومان بود، با توجه به اینکه دو مدرک فوق لیسانس مهندسی صنایع غذایی و لیسانس شیمی کاربردی دارم کار خود را با صنعت غذا شروع کردیم و چند نوع محصول لبنیات در ماه‌های پس از اتمام جنگ آمریکا و عراق به این کشور صادر کردیم.
در آن زمان آنقدر بازار رقابتی در عراق شدید و قوی بود که در بخش راه‌اندازی کارخانه‌های صنایع غذایی به ویژه لبنیات وارد شدیم، حتی فرمول‌های جدیدی در اختیار عراقی‌ها قرار داده شد چراکه آنها گاوداری صنعتی نداشته و سیستم دامداری‌ها سنتی است که شیر آن قابل جمع‌آوری نیست. فرمول جدید با شیر خشک به دست آمده و سپس ماشین‌آلات در اختیار آنها گذاشته شد.
کم کم شرکت در عراق ثبت شده و بازار صادراتی گسترده شد و از بخش صنعت غذا بیرون آمدیم و در قسمت خدمات فنی مهندسی ساختمان نیز فعال شدیم که دو سالی است کار ساختمانی دکوراسیون داخلی انجام داده و دستگاه و ماشین‌آلات برای دکوراسیون داخلی صادر می‌کنیم.
سال 90 نزدیک به 6 میلیون دلار خدمات فنی مهندسی و ماشین آلات به کشور عراق صادر شد که این امر سبب کسب رتبه نخست صادرکننده در استان همدان و انتخاب به عنوان صادرکننده نمونه در استان همدان شد.
از نظر صادراتی و شناخت بازار عراق گام‌های خوبی برداشته‌ایم ولی در حال حاضر تمرکز بر روی خدمات فنی مهندسی است چراکه این بخش سود مناسبی برای شرکت دارد.
فارس: وضعیت بازار عراق برای حضور تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی به‌ویژه همدان را چطوری ارزیابی می‌کنید؟
موحدی: بازار عراق، بازار رقابتی است، همیشه تولیدکننده‌ها گلایه دارند که بازار بسته است و فروش خوب نیست ولی بنده تولیدکنندگانی را مشاهده کردم که به تولید ضربه زده‌اند یعنی کالای با کیفیت تولید نکرده و قیمت‌های بالایی ارائه داده‌اند و صداقت کامل را در بازار نداشتند و در نهایت موفق به کنترل خرابکاری‌های تولیدکنندگان ایرانی در عراق نشده‌ایم.
وقتی کسی کالای ایرانی بی‌کیفیت خریداری می‌کند به برند کالا کاری ندارد بلکه کالاهای ایرانی زیر سئوال می‌روند. متاسفانه برخی تولیدکنندگان ملی و بزرگ فکر نمی‌کنند و خود را نماینده کشور خود نمی‌دانند.
انرژی در ترکیه و عراق بسیار گران‌تر از ایران است و این امر نشان می‌دهد می‌توان کالاهایی ارزان در کشور تولید کرد اما تولیدکنندگان به سود منطقی قانع نیستند. بخش تولید هنوز به این علم و نتیجه نرسیده که سود کم و مداوم بسیار بهتر از سود زیاد و منقطع است.
بخش تحقیق و توسعه و تفکر صادراتی تولیدکنندگان داخلی کشور بسیار ضعیف است. تولیدکنندگانی داریم که سواد صادراتی نداشته و به کسانی که این سواد را دارند بها نمی‌دهند یا پشتیبانی لازم را از کسانی که بها می‌دهند ندارند.
متاسفانه برخی سیستم بازار را بازار 30 سال پیش می‌پندارند در صورتی که دنیای امروز دنیای دیجیتال است و خریدار می‌تواند از طریق اینترنت کالاهای بسیاری را مقایسه کرده و سپس خرید خود را انجام دهد. باید به این نتیجه رسید که بازار جهانی است و مردم آگاه هستند.
فارس: دولت در راستای حمایت از صادرات چگونه عمل کرده است؟
موحدی: بخش قابل توجهی از مشکلات حوزه صادرات مربوط به تولید و دولت است، بخش دولتی از کسی که تخصص صادراتی دارد حمایت نمی‌کند. به تولید، تسهیلات و مزایا داده می‌شود در صورتی که بزرگترین معضل تولید کشور فروش است. وقتی این توان در صادرکنندگان وجود دارد که کالاها را بفروشند چرا نباید حمایت مالی و اعتباری از آنها شود.
صادرکنندگان سرمایه، انرژی و وقت خود را در کشور هدف صادراتی صرف می‌کنند که این موضوعات را دولت مدنظر قرار نمی‌دهد. بزرگترین حمایت دولت از صادرکننده جوایز صادراتی بود که برداشتند و آنهایی را که دولت به صادرکنندگان بدهکار بود نیز پرداخت نکردند.
در آغاز کار به عنوان نیروهای جوان روی جوایز صادراتی حساب کردیم، وقتی گفتند به خدمات فنی مهندسی 7 درصد از میزان صادرات، جوایز صادراتی پرداخت می‌شود از سود خود کم کردیم تا قیمت رقابتی‌تر شود ولی دولت زیر پای ما را خالی کرد و جوایز صادراتی را پرداخت نکرد.
فارس: بانک توسعه صادرات در زمینه حمایت از صادرکنندگان چه اقداماتی داشته است؟
موحدی: بانک توسعه صادرات یکی از بهترین بانک‌هاست که حمایت جدی از صادرات را دارد البته بنده تاکنون هیچ وام بانکی دریافت نکرده‌ام چون بهره و سود آن بالاست و باید 10 برابر آن را پس دهم. متاسفانه وام‌های ارزی نیز مشکلات بسیاری دارد چراکه دلار ثبات قیمت ندارد و اصولا قیمت آن رو به بالاست.
صادرکنندگان همگی نیازمند حمایت مالی نیستند بلکه حمایت اعتباری هم نیاز دارند. زمانی برای معرفی به سفارت نیجریه نیازمند نامه‌ای از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان بودم که وقتی برای این موضوع به این سازمان مراجعه کردم و آنها اعلام کردند باید کمیسیون تشکیل شده و از فیلترهای متفاوتی عبور کنیم که پس از این مراحل نامه‌ای صادر شد اما در پایان نامه نوشته شده بود این سازمان هیچ مسئولیتی در قبال صاحب نامه برعهده نمی‌گیرد که تمام نامه به زیرسوال رفت و ارزشی در سفارتخانه نداشت.
مدیر سازمان باید شجاعانه از صادرکننده حمایت کرده و پشتیبان وی باشد که متاسفانه چنین نیست در صورتی که دولت ترکیه به صورت قوی از تجار خود در عراق حمایت می‌کند و در مرز بدون تقاضای صادرکننده بازارچه ایجاد کرده است تا کالاهای صادرکنندگان خود را عرضه کند.
دولت ترکیه خود با دولت عراق تفاهم‌نامه منعقد کرده است که اگر تجار عراقی پول صادرکنندگان ترکیه‌ای را پرداخت نکنند دولت عراق موظف به پرداخت آن است. در عراق خودم و خودم هستم، ما اقتصادی فکر کرده و جنگ ما جنگ اقتصادی است.
بنده ناراحتم و بخاطر همین امر چند سالی است که پا در سازمان صنعت و معدن نگذاشته‌ام و حتی EMC شرکت خود را که شرکت‌های مدیریت صادرات هستند از طریق سازمان بازرگانی همدان نگرفته و رئیس این سازمان بنده را تایید نکرد و از طریق شرکت شهرک‌های صنعتی استان همدان به تهران معرفی شدم. اگر سازمان صنعت و معدن از بنده در تهران حمایت نکند چه کسی می‌خواهد از بنده در خارج از کشور حمایت کند؟
فارس: آیا شما از ابتدا وضع مالی خوبی داشتید که در زمینه تجارت وارد شدید؟
موحدی: بنده بچه پولدار نبودم که پدرم شرکت آماده کند و بلیت هواپیما بگیرد تا تجارت کنم من با «هیچ» و ریسک بالا وارد عراق جنگ‌زده شدیم. برخی فکرهای اقتصادی داشتیم ولی بچه پولدار نبودیم.
رقم مالی و درآمدی شرکت سال اول صفر بود ولی سال 89 به عنوان صادرکننده نمونه انتخاب شدیم که این رتبه برای سال بعد نیز تکرار شد و این در حالی بود که ریالی وام از بانک‌ها دریافت نکردیم.
فارس: چه برنامه‌هایی برای توسعه امور صادراتی خود دارید؟
موحدی: کلی‌تر فکر کرده و تنها در زمینه صنایع غذایی و خدمات فنی مهندسی فعالیت نخواهیم کرد، امسال دفتر و انبار بزرگ‌تری در کشور عراق ایجاد کرده‌ایم که به نوعی هلدینگ بزرگی است تا تولیدکنندگان را بدون واسطه وارد بازار عراق کنیم. دفاتری با مشاور، مترجم و وکیل در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌گیرد تا کالاهای خود را به طرف عراقی عرضه کرده و تجارت کنند.
این کار سبب ایجاد صادرات پایدار می‌شود که ابتدا با استان همدان نامه‌نگاری‌های لازم انجام شده و خواستار معرفی این دفتر به تولیدکنندگان شده‌ایم که اگر تولیدکنندگان همدان نتوانند این دفاتر را پر کنند ناچارا به تولیدکنندگان قزوین و تهران اعلام می‌شود.
این اقدام بهترین کمک به تولیدکنندگان است چراکه صادرات از طریق واسطه قوی و رقابتی نمی‌شود و به این نتیجه رسیدیم خود صادرکننده وارد بازار شود اما اگر حمایت کنند تولیدکنندگان ریسک ورود در بازار را بپذیرند وارد بازار عراق می‌شوند. در استان همدان تولیدکنندگان باید ریسک‌پذیر شده و تغییر را در خود ایجاد کنند.
فارس: به نظر شما علت کاهش صادرات همدان در سال‌های اخیر چه بوده است؟
موحدی: تفکر تولیدکننده استان همدان مربوط به 30 سال پیش است در صورتی که باید همه جهانی فکر کنند. اگر فکر و نگرش تولیدکننده تغییر کرده و ریسک پذیر شوند روند صادرات توسعه خوبی پیدا می‌کند.
بسته‌بندی و کیفیت باید مطابق بازار هدف باشد که این امر نیازمند آموزش‌های لازم است ولی متاسفانه تولیدکنندگان نمی‌خواهند آموزش ببینند یا ریسک یک سفر به کشور عراق را به جان بخرند.
فارس: چرا تعداد تجاری که کالاهای خود را از گمرک همدان صادر می‌کنند کم است؟
موحدی: یکی از دلایل این امر مالیات است، دلیل دیگر آن این است که برخی می‌خواهند چراغ خاموش کار کنند. صادرات استان در حال کاهش است و خیلی از تولیدکنندگان داشتیم که واحدهای تولیدی آنها تعطیل شدند. تولیدکنندگانی داریم که حاضر نیست کیفیت خود را افزایش دهد تا روسیه از آن خرید کند. تولیدکنندگان سنتی فکر می‌کنند که این آفت صادرات است.
فارس: نهادهای درگیر در امر صادرات چقدر موفق به ایفای نقش در این زمینه شده‌اند؟
موحدی: سازمان اصلی که باید از صادرات حمایت کند سازمان صنعت، معدن و تجارت بوده ولی حمایتی از بنده نکرده است. از وقتی دو وزارت‌خانه صنایع و معادن و بازرگانی ادغام شد بیشترین آسیب به بخش صادرات وارد شد. فردی مدیر سازمان استان همدان شد که تفکر تجاری ندارد و کامل به فکر تولید است اما در تولید نیز موفق نمی‌شود چراکه کسی در حال حاضر ریسک تولید را نمی‌پذیرد. مدیر باید شجاع باشد و شجاعت خود را به زیر مجموعه منتقل کند. از زمانی که ایشان مدیر شده‌اند بسیاری از تاجران رغبت نمی‌کنند در سازمان صنعت و معدن حاضر شوند.
صادرکنندگان بسیاری از مسائل خود را به سازمان صنعت و معدن استان همدان اعلام نمی‌کنند و بسیاری از صادرکنندگان که صادرات داشتن امروز به ورشکستگی رسیده‌اند. باید فکری برای سازمان کرده و مدیران ریسک پذیری برای سازمان صنعت، معدن و تجارت انتخاب شود چراکه تجارت و تولید بدون ریسک موفق نمی‌شود.
مدیر بزدل نمی‌تواند این موضوع را پیش ببرد. مدیری که از صادرکننده خود در کشور نمی‌تواند حمایت کند چطور می‌تواند از صادرکننده خود در خارج از کشور حمایت کند.
فارس: شما به عنوان بانوی صادرکننده با چه محدودیت یا مزیت‌های مواجه هستید که آقایان صادرکننده با آن روبه‌رو نیستند؟
موحدی: بانوان صادرکننده برخی محدودیت‌ها دارند که برخی عرفی و برخی اجتماعی است اما برخی حمایت‌ها از جمله در صدور روادید، گرفتن وقت ملاقات و دیگر مسائل این چنین انجام می‌شود. برخی سفرها سخت است ولی در برخی سفرها دچار مشکلاتی هستیم که سبب درگیر شدن خانواده‌ها در امور تجاری ما می‌شود.
