پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در یادداشتی به بیان دیدگاه‌های این مرجع تقلید شیعیان در باب ولادت حضرت زهرا (س) پرداخته است که در ادامه، تقدیم مخاطبان می‌گردد:
پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در یادداشتی به بیان دیدگاه‌های این مرجع تقلید شیعیان در باب ولادت حضرت زهرا (س) پرداخته است که در ادامه، تقدیم مخاطبان می‌گردد:
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به عنوان مولود بزرگ از عصاره پاک میوه هاى بهشتى و از پدرى همچون پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم، و مادر ایثارگر و فداکارى همچون حضرت خدیجه سلام الله علیها [۱]در روز بیستم جمادى الثانى گام به این دنیا نهاد. [۲]هنگامى که خدیجه سلام الله علیها که زنى با شخصیت و معروف به بزرگى بود، با پیامبر اسلام صلّى الله علیه وآله وسلّم ازدواج کرد زنان مکه از او قطع رابطه کردند، [۳]این وضع همچنان ادامه یافت تا اینکه خدیجه باردار شد و جنینش کسى جز فاطمه زهرا سلام الله علیها نبود. [۴]کیفیت ولادت مولود بهشتی
اگر چه حضرت خدیجه سلام الله علیها به هنگام وضع حمل از زنان قریش یاری طلبید، اما با این پاسخ سرد و درد آلود روبه رو شد که تو سخن ما را گوش نکردى، با یتیم ابوطالب که مالى نداشت ازدواج نمودى، ما نیز به کمک تو نخواهیم شتافت!. [۵]با همه‌ی این تفاسیر خدیجه سلام الله علیها با ایمان، در اعماق دلش، نور امیدى درخشید که خدایش او را در این حال تنها نخواهد گذاشت. [۶]لحظات سخت و بحرانى وضع حمل آغاز شد، [۷]و در محیط خانه، زنى که او را کمک کند وجود نداشت، قلب او فشرده‌تر می‌شد، و امواج خروشان بی مهری هاى مردم روح پاکش را آزار می‌داد. [۸]ناگهان برقى در افق روحش درخشید، چشم بگشود و چهار زن را نزد خود دید؛ یکى از آن چهار زن صدا زد: نترس و غمگین مباش! پروردگار مهربانت ما را به یارى تو فرستاده است، ما خواهران تو ایم، من ساره ام؛ و این آسیه همسر فرعون است که از دوستان تو در بهشت خواهد بود؛ آن دیگر مریم دختر عمران؛ و این چهارمى را که می‌بینى دختر موسى بن عمران، کلثوم است. ما آمده ایم که در این ساعت یار و یاور تو باشیم. [۹]و نزد او ماندند تا فاطمه بانوى اسلام دیده به جهان گشود. [۱۰]، [۱۱]در اینجا نیز علاوه بر فرشتگان، ارواح زنان با شخصیت جهان [۱۲]به مصداق آیه‌ی «(إن الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائکة ألا تخافوا ولا تحزنوا)؛ [۱۳]به یقین کسانى که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است سپس استقامت کردند فرشتگان بر آنان نازل می‌شوند که: نترسید و غمگین مباشید» به یارى خدیجه با ایمان و پر استقامت شتافتند. [۱۴]بانوی همه بانوان جهان
گفتنی است در تعبیری دیگر درباره بانوى اسلام فاطمه زهرا علیها السلام در روایات اسلامى می‌خوانیم که خداوند مائده بهشتى بر آن حضرت نازل کرد و پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم و علی علیه السلام و جمعى از همسران پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم و همسایگان از آن خوردند و پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم آن را تشبیه به جریان مریم کرده و فرمود: الحمد لله الذی جعلک شبیهة بسیدة نساء بنی اسرائیل: «شکر مى کنم خدایى را که تو را شبیه مریم بانوى زنان بنى اسرائیل قرار داد». [۲۷]، [۲۸]آری او از لحظه تولد تا آخرین لحظات عمرش در مسیر عبودیت و بندگى خدا بود. در داستان تولد بانوى اسلام فاطمه زهرا سلام الله علیها و انعقاد نطفه او از میوه بهشتى و آمدن چهار زن با شخصیت جهان همچون مریم سلام الله علیها و … به نحوی که هنگام تولد او آمده است [۲۹]به این گونه فاطمه متولد شد و در حین تولد براى خدا سجده کرد. [۳۰]، [۳۱]لذا آنچه درباره بانوى بزرگ اسلام فاطمه سلام الله علیها رسیده است این است که او برترین بانوى جهان است همچنان که در روایات متعددى از پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم و امام صادق علیه السلام نقل شده است که «اما مریم بانوى زنان زمان خود بود، اما فاطمه بانوى همه بانوان جهان از اولین و آخرین است». [۳۲]بانوی بهشتی
بنابراین با تأمل در مجموع این احادیث و روایات میتوان اذعان نمود پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم از تمام میوه هاى بهشتى تناول کرده، و نطفه فاطمه سلام الله علیها از عصاره همه آن‌ها تشکیل شده است. به هر حال یک بانوى بهشتى که داراى خلق و خوى بهشتى است، باید نطفه او را عصاره میوه هاى بهشتى تشکیل دهد، و این امتیازى است که این بانو بر همه زنان جهان دارد. [۳۳]با این تفاسیر باید تصریح کرد بی تردید او یک زن بهشتى است، خلق و خویش بهشتى، قلب و جانش بهشتى، رنگ و رویش بهشتى، گفتار و سخنانش بهشتى، خلاصه سر تا پا بهشتى است. [۳۴]حال آیا در تمام تاریخ بشر کسى را مى توان یافت که چنین سند افتخارى که در این روایات آمده، در تاریخچه زندگانیش ثبت شده باشد؟ [۳۵]نام گذاری حضرت زهرا سلام الله علیها از طرف خداوند
بدیهی است هر نامى معمولاً بیانگر چگونگى صاحب آن است؛ البته اگر نامگذارى بوسیله شخص حکیمى انجام گیرد. [۳۶]لذا از احادیث بر می‌آید که نامگذارى فاطمه زهرا علیها السلام بوسیله حکیم على الاطلاق یعنى خداى عالم انجام گرفته است. [۳۷]از سوى دیگر «فاطمه» از ماده «فطم» (بر وزن حتم) به معناى بازگرفتن کودک از شیر مادر است، که به هر گونه بریدن و جدایى اطلاق شده است، [۳۸]از این رو در حدیثى از پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم آمده است که فرمودند: [۳۹]او را فاطمه نام نهاده، زیرا خداوند او و دوستانش را از آتش دوزخ باز داشته است». [۴۰]بی تردید از این تعبیر استفاده مى شود که نامگذارى بانوى اسلام به این نام، از سوى خداوند صورت گرفته، و مفهومش این است که خدا وعده داده است او و کسانى که او را دوست دارند و در خط مکتب او باشند هرگز به دوزخ نروند. [۴۱]نام‌های پرمعنای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
گفتنی است این بانوى بهشتى ده نام دارد که هر کدام از دیگرى پر معناتر و بیانگر اوصاف و برکات وجود پربرکت اوست: ۱- فاطمه ۲- صدیقه [۴۲]۳- طاهره ۴- مبارکه ۵- زکیه ۶- راضیه [۴۳] ۷- مرضیه [۴۴]۸- محدثه ۹- زهرا ۱۰- بتول [۴۵]، [۴۶].
در تببین چیستی معنی و مفهوم نام‌های آن حضرت همین بس که در نام معروفش «فاطمه» بازدارندگی او و شیعیان و پیروان مکتبش از آتش دوزخ [۴۷]به عنوان بزرگترین بشارت براى پیروان مکتبش نهفته است. [۴۸]لیکن از میان نام هاى او نام «زهرا» نیز درخشندگى و فروغ خاصى دارد، به نحوی که به تعبیر امام صادق علیه السلام زهرا به معناى درخشنده است و فاطمه چنان بود که، چون در محراب عبادت مى ایستاد نور او براى اهل آسمانها پرتوافکن مى شد، همانگونه که نور ستارگان براى اهل زمین پرتو افکن است لذا زهرا نام نهاده شد. [۴۹]تأملی در مفهوم لقب ام ابیها
لازم به ذکر است در میان عرب معمول است که علاوه بر اسم، کنیه اى نیز براى افراد انتخاب مى کنند، اگر مرد باشد با «اب» شروع می‌شود و اگر زن باشد با «ام». [۵۰]حال در روایات اسلامى در میان کنیه هاى فاطمه زهرا علیها السلام کنیه عجیبى دیده می‌شود که چشم انداز دیگرى از عظمت فوق العاده آن حضرت را ترسیم مى کند. [۵۱]در کتاب «اسد الغابه» آمده است؛ «کانت فاطمة تکنى ام ابیها؛ [۵۲]کنیه فاطمه ام ابیها (مادر پدرش!) بود». [۵۳]این معنا در کتاب «استیعاب» از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است. [۵۴]این تعبیر عجیب که نظیر آن درباره هیچ یک از زنان اسلام دیده نشده، نشان مى دهد که این دختر با وفا آنچنان نسبت به پدرش محبت مى کرد که گویى «یک مادر» براى او بود. [۵۵]، زیرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از خردسالى از هیچ گونه محبت و دلسوزى درباره پدر بزرگوارش فروگذار نکرد. [۵۶]هم دخترى دلسوز و فداکار و هم مادرى مهربان و ایثارگر و هم یارى وفادار محسوب مى شد. [۵۷]ولادت فاطمه زهرا سلام الله علیها؛ «خیر کثیر»
تولد این مولود خجسته آنچنان پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم را خشنود کرد که زبان به مدح و ثناى پروردگار گشود، و زبان بدخواهان که او را «ابتر» یعنی بریده نسل و بی عقب می‌خواندند، براى همیشه کوتاه شد. [۵۸]و طعن و سرزنش هاى مخالفین که پیامبر را بدون «نسل جانشین» می‌پنداشتند، همگى نقش بر آب شد، و به مضمون سوره «کوثر» فاطمه زهرا سلام الله علیها چشمه جوشان براى ادامه دودمان پیامبر و ائمه هدى صلوات الله علیهم اجمعین و خیر فراوان در طول قرون و اعصار تا روز قیامت شد. [۵۹]به تعبیر دیگر در آن هنگام که دشمنان خوشحالى می‌کردند که از پیامبر نسلى باقى نمى ماند که آیین او را نگهدارى کند، زیرا تنها یادگار او دخترش فاطمه زهرا علیها السلام بود [۶۰]لذا می‌گفتند «محمد ابتر است». سوره کوثر نازل شد و خداوند مژده این مولود پربرکت [۶۱]و بشارت قاطع را به پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم داد و فرمود: ما «خیر کثیر» و با برکت به تو عطا کردیم «إِنَّاأَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ». [۶۲]، [۶۳]از این تعبیر استنباط می‌شود که این «خیر کثیر» همان فاطمه زهرا علیها السلام است. [۶۴]هم چنین در این سوره از یک سو نوید اعطاء خیر کثیر به پیغمبر صلّی الله علیه وآله وسلّم، و از سوی دیگر تداوم نسل و دودمان پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به طور فراوان در جهان مورد تأکید و پیشگویی قرار گرفته است، در ادامه تأکید بر این مسأله که دشمنان پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم ابتر و بلا عقب خواهند بود، به صراحت مورد نظر قرار گرفته است. [۶۵]نکته‌ی مهم این است که در آیه نخست سوره‌ی کوثر، خداوند با صیغه متکلم مع الغیر «ضمیر جمع» از خود یاد می‌کند [۶۶]و می‌فرماید: «ما کوثر را به تو عطا کردیم»!، که این تعبیر و مانند آن براى بیان عظمت و قدرت است، زیرا بزرگان هنگامى که از خود سخن می‌گویند، نه فقط از خود، که از مامورانشان نیز خبر می‌دهند، و این کنایه از قدرت و عظمت و وجود فرمانبردارانى در مقابل اوامر است. [۶۷]بنابراین نسل و ذریه پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به وسیله دختر گرامى ایشان در جهان انتشار یافت. نسلى که نه تنها فرزندان جسمانى بودند، بلکه آیین او و تمام ارزش هاى اسلام را حفظ کردند، و به آیندگان ابلاغ نمودند، [۶۸]نه تنها امامان معصوم اهل بیت علیهم السلام، که آن‌ها حساب مخصوص به خود دارند، بلکه هزاران هزار از فرزندان فاطمه سلام الله علیها در سراسر جهان پخش شدند که در میان آن‌ها علماى بزرگ و نویسندگان و فق‌ها و محدثان و مفسران والا مقام و فرماندهان عظیم بودند که با ایثار و فداکارى در حفظ آیین اسلام کوشیدند. [۶۹]سخن آخر
در خاتمه باید گفت مقامات فاطمه زهرا سلام الله علیها بسیار بی نظیر است و تعبیراتی از پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم در مورد ایشان نقل شده که پس از مطالعه انسان را متعجب می‌سازد؛ [۷۰]حضرت محمد صلّی الله علیه وآله وسلّم در روایتی خطاب به دختر بزرگوارشان می‌فرمایند «خداوند با خشم تو خشمگین می‌شود و با خوشحالی تو خوشحال» [۷۱]که این امر نشان دهنده جایگاه بالا حضرت زهرا سلام الله علیها است؛ بنابراین هرچه در مورد ایشان ذکر می‌شود کم است؛ در حالیکه نام حضرت زهرا سلام الله علیها در بین مسلمانان بسیار مظلوم بوده و لازم است کار‌های بسیار گسترده‌ای در این زمینه انجام شود. [۷۲]چنین مقامات بسیار والاست که نشان می‌دهد حضرت زهرا سلام الله علیها برترین افراد و زنان است و این بهشت است که مشتاق چنین افرادى است، و آغوش باز می‌کند، و با وجود حضرت فاطمه سلام الله علیها و امثال آن حضرت، عظمت پیدا می‌کند. [۷۳]هم چنین باید گفت بر خلاف حملات بی رویه افرادى که می‌گویند اسلام عملاً آیین مردان است و زنان در آن به حساب نیامده اند [۷۴]این سخن حقیقت ندارد چرا که اسلام در هزار و ۴۰۰ سال گذشته به زنان توجه ویژه‌ای داشته است. [۷۵]زنان در مواقع حساس به سهم خود در پیشبرد اهداف اسلامى نقش کلیدی ایفا نموده اند، که صفحات درخشان زندگى فاطمه بانوى اسلام سلام الله علیها و زنان دیگرى که در تاریخ اسلام، گام بر جاى گام هاى آن‌ها نهاده اند، گواه این حقیقت است. [۷۶]امید است خداوند ما را از برکات این «خیر کثیر» که به پیامبرش مرحمت فرموده است بی نصیب نگرداند و ما را در زمره‌ی آن حضرت و ذریه‌ی طاهرینش محشور فرماید. [۷۷][۱]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۰.
[۲]همان؛ ص ۲۱.
[۳]همان؛ ص۲۲.
[۴]همان.
[۵]همان.
[۶]همان.
[۷]همان.
[۸]همان؛ ص۲۳.
[۹]همان.
[۱۰]مضمون این حدیث را گروهى از دانشمندان اهل سنت از جمله «طبرى» در «ذخائر العقبى» نقل کرده است.
[۱۱]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۳.
[۱۲]همان.
[۱۳]سورۀ فصلت؛ آیه ۳۰.
[۱۴]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۳.
[۲۷]این حدیث را زمخشرى در کشاف و سیوطى در درالمنثور، ذیل آیه ۳۷ آلعمران، و همچنین ثعلبى در قصص الأنبیاء، صفحه ۵۱۳ نقل کردهاند.
[۲۸]پیام قرآن؛ ج۶؛ ص۲۵۴.
[۲۹]ذخائر العقبى، صفحه ۴۴.
[۳۰]همان.
[۳۱]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۸۵.
[۳۲]نور الثقلین؛ جلد ۱ صفحه ۳۳۶ و بحار الانوار؛ جلد ۱۰؛ صفحه ۲۴.
[۳۳]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۶۹.
[۳۴]همان؛ ص ۷۰.
[۳۵]همان.
[۳۶]همان؛ ص۹۹.
[۳۷]همان.
[۳۸]همان.
[۳۹]تاریخ بغداد، جلد ۲، صفحه ۳۳۱.
[۴۰]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۹۹.
[۴۱]همان؛ ص۱۰۰.
[۴۲]«کسى است که بسیار راست مى گوید»؛ پیامقرآن؛ ج۱؛ ص۴۳۱.
[۴۳]«تعبیربه «راضیة» به خاطر آن است که تمام وعده هاى پاداش الهى را بیش از آنچه تصور مى کرد قرین واقعیت مى بیند». برگزیده تفسیرنمونه؛ ج۵؛ ص۴۹۷.
[۴۴]«تعبیر به «مرضیة» به خاطر این است که مورد قبول و رضاى دوست واقع شده است». برگزیدهتفسیرنمونه؛ ج۵؛ ص۴۹۷.
[۴۵]«او از زنان عصر خود از نظر اعمال و رفتار ومعرفت جدا و برتر، و به حالت انقطاع الى الله رسیده بود». تفسیرنمونه، ج۲۵، ص: ۱۷۹.
[۴۶]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۱.
[۴۷]این حدیث در بسیارى از کتب اهل سنت از جمله «تاریخ بغداد» و «صواعق ابن حجر» و «کنزالعمال» و کتب دیگر آمده است.
[۴۸]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۱.
[۴۹]همان؛ ص۲۲.
[۵۰]همان؛ ص ۱۰۲.
[۵۱]همان.
[۵۲]اسد الغابه، جلد ۵، صفحه ۵۲۰.
[۵۳]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۱۰۲.
[۵۴]استیعاب، جلد ۲، صفحه ۷۵۲.
[۵۵]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۱۰۲.
[۵۶]همان.
[۵۷]همان.
[۵۸]همان؛ ص ۲۴.
[۵۹]همان؛ ص۲۱.
[۶۰]پیام قرآن؛ ج۷؛ ص۲۳۱.
[۶۱]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۴.
[۶۲]سورۀ کوثر؛ آیۀ ۱.
[۶۳]پیام قرآن، ج۷، ص: ۲۳۲.
[۶۴]برگزیده تفسیرنمونه؛ ج۵؛ ص۵۹۹.
[۶۵]تفسیرنمونه، ج۲۷، ص: ۳۷۷.
[۶۶]همان.
[۶۷]همان.
[۶۸]برگزیده تفسیرنمونه؛ ج۵؛ ص۶۰۰.
[۶۹]تفسیرنمونه، ج۲۷، ص: ۳۷۶.
[۷۰]پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله) در مراسم رونمایی از دانشنامه فاطمی همزمان با میلاد حضرت زهرا (س)؛۱۳۹۳/۰۱/۳۱.
[۷۱]بحارالانوار، ج ۲۹، ص ۳۳۶.
[۷۲]پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله) در مراسم رونمایی از دانشنامه فاطمی همزمان با میلاد حضرت زهرا (س)؛۱۳۹۳/۰۱/۳۱.
[۷۳]گفتارمعصومین (ع)؛ ج۱؛ ص۵۵.
[۷۴]تفسیرنمونه؛ ج۲؛ ص۵۹۰.
[۷۵]بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، جلسه تقسیر قرآن کریم؛ شبستان امام خمینی (ره)؛ حرم مطهر حضرت معصومه (س)؛۱۳۹۲/۰۵/۰۸.
[۷۶]تفسیرنمونه؛ ج۲؛ ص۵۹۰.
[۷۷]تفسیر نمونه؛ ج۲۷؛ ص۳۷۸.
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به عنوان مولود بزرگ از عصاره پاک میوه هاى بهشتى و از پدرى همچون پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم، و مادر ایثارگر و فداکارى همچون حضرت خدیجه سلام الله علیها [۱]در روز بیستم جمادى الثانى گام به این دنیا نهاد. [۲]هنگامى که خدیجه سلام الله علیها که زنى با شخصیت و معروف به بزرگى بود، با پیامبر اسلام صلّى الله علیه وآله وسلّم ازدواج کرد زنان مکه از او قطع رابطه کردند، [۳]این وضع همچنان ادامه یافت تا اینکه خدیجه باردار شد و جنینش کسى جز فاطمه زهرا سلام الله علیها نبود. [۴]کیفیت ولادت مولود بهشتی
اگر چه حضرت خدیجه سلام الله علیها به هنگام وضع حمل از زنان قریش یاری طلبید، اما با این پاسخ سرد و درد آلود روبه رو شد که تو سخن ما را گوش نکردى، با یتیم ابوطالب که مالى نداشت ازدواج نمودى، ما نیز به کمک تو نخواهیم شتافت!. [۵]با همه‌ی این تفاسیر خدیجه سلام الله علیها با ایمان، در اعماق دلش، نور امیدى درخشید که خدایش او را در این حال تنها نخواهد گذاشت. [۶]لحظات سخت و بحرانى وضع حمل آغاز شد، [۷]و در محیط خانه، زنى که او را کمک کند وجود نداشت، قلب او فشرده‌تر می‌شد، و امواج خروشان بی مهری هاى مردم روح پاکش را آزار می‌داد. [۸]ناگهان برقى در افق روحش درخشید، چشم بگشود و چهار زن را نزد خود دید؛ یکى از آن چهار زن صدا زد: نترس و غمگین مباش! پروردگار مهربانت ما را به یارى تو فرستاده است، ما خواهران تو ایم، من ساره ام؛ و این آسیه همسر فرعون است که از دوستان تو در بهشت خواهد بود؛ آن دیگر مریم دختر عمران؛ و این چهارمى را که می‌بینى دختر موسى بن عمران، کلثوم است. ما آمده ایم که در این ساعت یار و یاور تو باشیم. [۹]و نزد او ماندند تا فاطمه بانوى اسلام دیده به جهان گشود. [۱۰]، [۱۱]در اینجا نیز علاوه بر فرشتگان، ارواح زنان با شخصیت جهان [۱۲]به مصداق آیه‌ی «(إن الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائکة ألا تخافوا ولا تحزنوا)؛ [۱۳]به یقین کسانى که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است سپس استقامت کردند فرشتگان بر آنان نازل می‌شوند که: نترسید و غمگین مباشید» به یارى خدیجه با ایمان و پر استقامت شتافتند. [۱۴]بانوی همه بانوان جهان
گفتنی است در تعبیری دیگر درباره بانوى اسلام فاطمه زهرا علیها السلام در روایات اسلامى می‌خوانیم که خداوند مائده بهشتى بر آن حضرت نازل کرد و پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم و علی علیه السلام و جمعى از همسران پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم و همسایگان از آن خوردند و پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم آن را تشبیه به جریان مریم کرده و فرمود: الحمد لله الذی جعلک شبیهة بسیدة نساء بنی اسرائیل: «شکر مى کنم خدایى را که تو را شبیه مریم بانوى زنان بنى اسرائیل قرار داد». [۲۷]، [۲۸]آری او از لحظه تولد تا آخرین لحظات عمرش در مسیر عبودیت و بندگى خدا بود. در داستان تولد بانوى اسلام فاطمه زهرا سلام الله علیها و انعقاد نطفه او از میوه بهشتى و آمدن چهار زن با شخصیت جهان همچون مریم سلام الله علیها و … به نحوی که هنگام تولد او آمده است [۲۹]به این گونه فاطمه متولد شد و در حین تولد براى خدا سجده کرد. [۳۰]، [۳۱]لذا آنچه درباره بانوى بزرگ اسلام فاطمه سلام الله علیها رسیده است این است که او برترین بانوى جهان است همچنان که در روایات متعددى از پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم و امام صادق علیه السلام نقل شده است که «اما مریم بانوى زنان زمان خود بود، اما فاطمه بانوى همه بانوان جهان از اولین و آخرین است». [۳۲]بانوی بهشتی
بنابراین با تأمل در مجموع این احادیث و روایات میتوان اذعان نمود پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم از تمام میوه هاى بهشتى تناول کرده، و نطفه فاطمه سلام الله علیها از عصاره همه آن‌ها تشکیل شده است. به هر حال یک بانوى بهشتى که داراى خلق و خوى بهشتى است، باید نطفه او را عصاره میوه هاى بهشتى تشکیل دهد، و این امتیازى است که این بانو بر همه زنان جهان دارد. [۳۳]با این تفاسیر باید تصریح کرد بی تردید او یک زن بهشتى است، خلق و خویش بهشتى، قلب و جانش بهشتى، رنگ و رویش بهشتى، گفتار و سخنانش بهشتى، خلاصه سر تا پا بهشتى است. [۳۴]حال آیا در تمام تاریخ بشر کسى را مى توان یافت که چنین سند افتخارى که در این روایات آمده، در تاریخچه زندگانیش ثبت شده باشد؟ [۳۵]نام گذاری حضرت زهرا سلام الله علیها از طرف خداوند
بدیهی است هر نامى معمولاً بیانگر چگونگى صاحب آن است؛ البته اگر نامگذارى بوسیله شخص حکیمى انجام گیرد. [۳۶]لذا از احادیث بر می‌آید که نامگذارى فاطمه زهرا علیها السلام بوسیله حکیم على الاطلاق یعنى خداى عالم انجام گرفته است. [۳۷]از سوى دیگر «فاطمه» از ماده «فطم» (بر وزن حتم) به معناى بازگرفتن کودک از شیر مادر است، که به هر گونه بریدن و جدایى اطلاق شده است، [۳۸]از این رو در حدیثى از پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم آمده است که فرمودند: [۳۹]او را فاطمه نام نهاده، زیرا خداوند او و دوستانش را از آتش دوزخ باز داشته است». [۴۰]بی تردید از این تعبیر استفاده مى شود که نامگذارى بانوى اسلام به این نام، از سوى خداوند صورت گرفته، و مفهومش این است که خدا وعده داده است او و کسانى که او را دوست دارند و در خط مکتب او باشند هرگز به دوزخ نروند. [۴۱]نام‌های پرمعنای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها
گفتنی است این بانوى بهشتى ده نام دارد که هر کدام از دیگرى پر معناتر و بیانگر اوصاف و برکات وجود پربرکت اوست: ۱- فاطمه ۲- صدیقه [۴۲]۳- طاهره ۴- مبارکه ۵- زکیه ۶- راضیه [۴۳] ۷- مرضیه [۴۴]۸- محدثه ۹- زهرا ۱۰- بتول [۴۵]، [۴۶].
در تببین چیستی معنی و مفهوم نام‌های آن حضرت همین بس که در نام معروفش «فاطمه» بازدارندگی او و شیعیان و پیروان مکتبش از آتش دوزخ [۴۷]به عنوان بزرگترین بشارت براى پیروان مکتبش نهفته است. [۴۸]لیکن از میان نام هاى او نام «زهرا» نیز درخشندگى و فروغ خاصى دارد، به نحوی که به تعبیر امام صادق علیه السلام زهرا به معناى درخشنده است و فاطمه چنان بود که، چون در محراب عبادت مى ایستاد نور او براى اهل آسمانها پرتوافکن مى شد، همانگونه که نور ستارگان براى اهل زمین پرتو افکن است لذا زهرا نام نهاده شد. [۴۹]تأملی در مفهوم لقب ام ابیها
لازم به ذکر است در میان عرب معمول است که علاوه بر اسم، کنیه اى نیز براى افراد انتخاب مى کنند، اگر مرد باشد با «اب» شروع می‌شود و اگر زن باشد با «ام». [۵۰]حال در روایات اسلامى در میان کنیه هاى فاطمه زهرا علیها السلام کنیه عجیبى دیده می‌شود که چشم انداز دیگرى از عظمت فوق العاده آن حضرت را ترسیم مى کند. [۵۱]در کتاب «اسد الغابه» آمده است؛ «کانت فاطمة تکنى ام ابیها؛ [۵۲]کنیه فاطمه ام ابیها (مادر پدرش!) بود». [۵۳]این معنا در کتاب «استیعاب» از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است. [۵۴]این تعبیر عجیب که نظیر آن درباره هیچ یک از زنان اسلام دیده نشده، نشان مى دهد که این دختر با وفا آنچنان نسبت به پدرش محبت مى کرد که گویى «یک مادر» براى او بود. [۵۵]، زیرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از خردسالى از هیچ گونه محبت و دلسوزى درباره پدر بزرگوارش فروگذار نکرد. [۵۶]هم دخترى دلسوز و فداکار و هم مادرى مهربان و ایثارگر و هم یارى وفادار محسوب مى شد. [۵۷]ولادت فاطمه زهرا سلام الله علیها؛ «خیر کثیر»
تولد این مولود خجسته آنچنان پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم را خشنود کرد که زبان به مدح و ثناى پروردگار گشود، و زبان بدخواهان که او را «ابتر» یعنی بریده نسل و بی عقب می‌خواندند، براى همیشه کوتاه شد. [۵۸]و طعن و سرزنش هاى مخالفین که پیامبر را بدون «نسل جانشین» می‌پنداشتند، همگى نقش بر آب شد، و به مضمون سوره «کوثر» فاطمه زهرا سلام الله علیها چشمه جوشان براى ادامه دودمان پیامبر و ائمه هدى صلوات الله علیهم اجمعین و خیر فراوان در طول قرون و اعصار تا روز قیامت شد. [۵۹]به تعبیر دیگر در آن هنگام که دشمنان خوشحالى می‌کردند که از پیامبر نسلى باقى نمى ماند که آیین او را نگهدارى کند، زیرا تنها یادگار او دخترش فاطمه زهرا علیها السلام بود [۶۰]لذا می‌گفتند «محمد ابتر است». سوره کوثر نازل شد و خداوند مژده این مولود پربرکت [۶۱]و بشارت قاطع را به پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم داد و فرمود: ما «خیر کثیر» و با برکت به تو عطا کردیم «إِنَّاأَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ». [۶۲]، [۶۳]از این تعبیر استنباط می‌شود که این «خیر کثیر» همان فاطمه زهرا علیها السلام است. [۶۴]هم چنین در این سوره از یک سو نوید اعطاء خیر کثیر به پیغمبر صلّی الله علیه وآله وسلّم، و از سوی دیگر تداوم نسل و دودمان پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به طور فراوان در جهان مورد تأکید و پیشگویی قرار گرفته است، در ادامه تأکید بر این مسأله که دشمنان پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم ابتر و بلا عقب خواهند بود، به صراحت مورد نظر قرار گرفته است. [۶۵]نکته‌ی مهم این است که در آیه نخست سوره‌ی کوثر، خداوند با صیغه متکلم مع الغیر «ضمیر جمع» از خود یاد می‌کند [۶۶]و می‌فرماید: «ما کوثر را به تو عطا کردیم»!، که این تعبیر و مانند آن براى بیان عظمت و قدرت است، زیرا بزرگان هنگامى که از خود سخن می‌گویند، نه فقط از خود، که از مامورانشان نیز خبر می‌دهند، و این کنایه از قدرت و عظمت و وجود فرمانبردارانى در مقابل اوامر است. [۶۷]بنابراین نسل و ذریه پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به وسیله دختر گرامى ایشان در جهان انتشار یافت. نسلى که نه تنها فرزندان جسمانى بودند، بلکه آیین او و تمام ارزش هاى اسلام را حفظ کردند، و به آیندگان ابلاغ نمودند، [۶۸]نه تنها امامان معصوم اهل بیت علیهم السلام، که آن‌ها حساب مخصوص به خود دارند، بلکه هزاران هزار از فرزندان فاطمه سلام الله علیها در سراسر جهان پخش شدند که در میان آن‌ها علماى بزرگ و نویسندگان و فق‌ها و محدثان و مفسران والا مقام و فرماندهان عظیم بودند که با ایثار و فداکارى در حفظ آیین اسلام کوشیدند. [۶۹]سخن آخر
در خاتمه باید گفت مقامات فاطمه زهرا سلام الله علیها بسیار بی نظیر است و تعبیراتی از پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم در مورد ایشان نقل شده که پس از مطالعه انسان را متعجب می‌سازد؛ [۷۰]حضرت محمد صلّی الله علیه وآله وسلّم در روایتی خطاب به دختر بزرگوارشان می‌فرمایند «خداوند با خشم تو خشمگین می‌شود و با خوشحالی تو خوشحال» [۷۱]که این امر نشان دهنده جایگاه بالا حضرت زهرا سلام الله علیها است؛ بنابراین هرچه در مورد ایشان ذکر می‌شود کم است؛ در حالیکه نام حضرت زهرا سلام الله علیها در بین مسلمانان بسیار مظلوم بوده و لازم است کار‌های بسیار گسترده‌ای در این زمینه انجام شود. [۷۲]چنین مقامات بسیار والاست که نشان می‌دهد حضرت زهرا سلام الله علیها برترین افراد و زنان است و این بهشت است که مشتاق چنین افرادى است، و آغوش باز می‌کند، و با وجود حضرت فاطمه سلام الله علیها و امثال آن حضرت، عظمت پیدا می‌کند. [۷۳]هم چنین باید گفت بر خلاف حملات بی رویه افرادى که می‌گویند اسلام عملاً آیین مردان است و زنان در آن به حساب نیامده اند [۷۴]این سخن حقیقت ندارد چرا که اسلام در هزار و ۴۰۰ سال گذشته به زنان توجه ویژه‌ای داشته است. [۷۵]زنان در مواقع حساس به سهم خود در پیشبرد اهداف اسلامى نقش کلیدی ایفا نموده اند، که صفحات درخشان زندگى فاطمه بانوى اسلام سلام الله علیها و زنان دیگرى که در تاریخ اسلام، گام بر جاى گام هاى آن‌ها نهاده اند، گواه این حقیقت است. [۷۶]امید است خداوند ما را از برکات این «خیر کثیر» که به پیامبرش مرحمت فرموده است بی نصیب نگرداند و ما را در زمره‌ی آن حضرت و ذریه‌ی طاهرینش محشور فرماید. [۷۷][۱]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۰.
[۲]همان؛ ص ۲۱.
[۳]همان؛ ص۲۲.
[۴]همان.
[۵]همان.
[۶]همان.
[۷]همان.
[۸]همان؛ ص۲۳.
[۹]همان.
[۱۰]مضمون این حدیث را گروهى از دانشمندان اهل سنت از جمله «طبرى» در «ذخائر العقبى» نقل کرده است.
[۱۱]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۳.
[۱۲]همان.
[۱۳]سورۀ فصلت؛ آیه ۳۰.
[۱۴]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۳.
[۲۷]این حدیث را زمخشرى در کشاف و سیوطى در درالمنثور، ذیل آیه ۳۷ آلعمران، و همچنین ثعلبى در قصص الأنبیاء، صفحه ۵۱۳ نقل کردهاند.
[۲۸]پیام قرآن؛ ج۶؛ ص۲۵۴.
[۲۹]ذخائر العقبى، صفحه ۴۴.
[۳۰]همان.
[۳۱]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۸۵.
[۳۲]نور الثقلین؛ جلد ۱ صفحه ۳۳۶ و بحار الانوار؛ جلد ۱۰؛ صفحه ۲۴.
[۳۳]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۶۹.
[۳۴]همان؛ ص ۷۰.
[۳۵]همان.
[۳۶]همان؛ ص۹۹.
[۳۷]همان.
[۳۸]همان.
[۳۹]تاریخ بغداد، جلد ۲، صفحه ۳۳۱.
[۴۰]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۹۹.
[۴۱]همان؛ ص۱۰۰.
[۴۲]«کسى است که بسیار راست مى گوید»؛ پیامقرآن؛ ج۱؛ ص۴۳۱.
[۴۳]«تعبیربه «راضیة» به خاطر آن است که تمام وعده هاى پاداش الهى را بیش از آنچه تصور مى کرد قرین واقعیت مى بیند». برگزیده تفسیرنمونه؛ ج۵؛ ص۴۹۷.
[۴۴]«تعبیر به «مرضیة» به خاطر این است که مورد قبول و رضاى دوست واقع شده است». برگزیدهتفسیرنمونه؛ ج۵؛ ص۴۹۷.
[۴۵]«او از زنان عصر خود از نظر اعمال و رفتار ومعرفت جدا و برتر، و به حالت انقطاع الى الله رسیده بود». تفسیرنمونه، ج۲۵، ص: ۱۷۹.
[۴۶]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۱.
[۴۷]این حدیث در بسیارى از کتب اهل سنت از جمله «تاریخ بغداد» و «صواعق ابن حجر» و «کنزالعمال» و کتب دیگر آمده است.
[۴۸]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۱.
[۴۹]همان؛ ص۲۲.
[۵۰]همان؛ ص ۱۰۲.
[۵۱]همان.
[۵۲]اسد الغابه، جلد ۵، صفحه ۵۲۰.
[۵۳]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۱۰۲.
[۵۴]استیعاب، جلد ۲، صفحه ۷۵۲.
[۵۵]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۱۰۲.
[۵۶]همان.
[۵۷]همان.
[۵۸]همان؛ ص ۲۴.
[۵۹]همان؛ ص۲۱.
[۶۰]پیام قرآن؛ ج۷؛ ص۲۳۱.
[۶۱]زهرا (ع) برترین بانوى جهان؛ ص۲۴.
[۶۲]سورۀ کوثر؛ آیۀ ۱.
[۶۳]پیام قرآن، ج۷، ص: ۲۳۲.
[۶۴]برگزیده تفسیرنمونه؛ ج۵؛ ص۵۹۹.
[۶۵]تفسیرنمونه، ج۲۷، ص: ۳۷۷.
[۶۶]همان.
[۶۷]همان.
[۶۸]برگزیده تفسیرنمونه؛ ج۵؛ ص۶۰۰.
[۶۹]تفسیرنمونه، ج۲۷، ص: ۳۷۶.
[۷۰]پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله) در مراسم رونمایی از دانشنامه فاطمی همزمان با میلاد حضرت زهرا (س)؛۱۳۹۳/۰۱/۳۱.
[۷۱]بحارالانوار، ج ۲۹، ص ۳۳۶.
[۷۲]پیام حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله) در مراسم رونمایی از دانشنامه فاطمی همزمان با میلاد حضرت زهرا (س)؛۱۳۹۳/۰۱/۳۱.
[۷۳]گفتارمعصومین (ع)؛ ج۱؛ ص۵۵.
[۷۴]تفسیرنمونه؛ ج۲؛ ص۵۹۰.
[۷۵]بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، جلسه تقسیر قرآن کریم؛ شبستان امام خمینی (ره)؛ حرم مطهر حضرت معصومه (س)؛۱۳۹۲/۰۵/۰۸.
[۷۶]تفسیرنمونه؛ ج۲؛ ص۵۹۰.
[۷۷]تفسیر نمونه؛ ج۲۷؛ ص۳۷۸.
