دوران حاضر شاهد تحولات و دگرگونیهای نظامهای اجتماعی - اقتصادی است. این تغییرات و تحولات ناشی از تغییرات به وجود آمده در علم و تکنولوژی است. بدون تردید سازمانها و بنگاههای اقتصادی عصر حاضر با تحولات و تهدیدات گسترده بین المللی رو به رو هستند. از این رو تضمین و تداوم حیات آنها نیازمند به یافتن راهکارها و روشهای جدید مقابله با مشکلات میباشد که به نو آوری، ابداع، خلق محصولات، فرآیندها و روشهای جدید بستگی دارد و بر همین اساس باید مدیران بنگاههای اقتصادی به نقشهای متحول گرای محیط روی آورند. مهمترین نقشهای یک مدیر در بنگاه اقتصادی عبارتند از:
۱- نقش تولیدی (producing)
۲- نقش اداری یا بروکراتیک (Administration)
۳- نقش کار آفرینی (Entrepreneur ships)
۴- یکپارچه کننده (Integration)
در این مقاله ما به بررسی موضوع کار آفرینی یعنی نقش سوم مدیران خواهیم پرداخت. در بررسی موضوع فوق بصورت خلاصه از مبانی نظری و طرح مفاهیم و کلیات کار آفرینی تا مرحله طراحی و پیاده سازی اشاره خواهدشد ومرحله نهایی یعنی بهره برداری وتوسعه از فعالیت کار آفرینانه که بصورت دقیق به ان اشاره خواهد چراکه رمز طول عمر وماندگاری ورشد ورقابت پذیری بنگاه اقتصادی در بخش میباشد.
روش علمی و قابل درک ایجاد یک مجموعه شغل و یا بنگاه اقتصادی را برای عموم تشریح خواهیم نمود. این مقاله ضمن بررسی علمی موضوع کار آفرینی استفاده از مفاهیم کاربردی و قابل فهم برای عموم را مد نظر قرار خواهد داد. این مقاله به سادگی وسوهولت به تشریح مطالب مورد نیاز سرمایه گذران – فارغ التحصیلان رشتههای مختلف – دست اندرکاران ایجاد اشتغال و نیز متولیان امر خواهد پرداخت که به شرح ذیل ارائه میگردد:
ایجادکننده (سرمایه گذارکارافرین) بعد از اینکه فعالیت کار آفرینانه خود را طراحی کرد و به اجرا در آورد و بنگاه اقتصادی جدید را پایه ریزی نمود یا در بنگاه اقتصادی و واحد صنعتی موجود ایده کار آفرینانه خود را پیاده نمود مرحله نهایی بهره برداری و استفاده از آن است. بعد از انجام فعالیت آزمایشی و راه اندازی بنگاه جدید ایده در بنگاه فعلی توسعه دهنده (کار آفرین دارای ایده وخلاقیت) نیازمند اخذ استعلامات نهایی و در حقیقت پروانه فعالیت کار آفرینانه میباشد که بر حسب بخشهای اقتصادی و تنوع فعالیتها ارگانهای متعددی در دولت متولی این امر میباشد.
در این مرحله کار آفرین باید وضعیت بنگاه اقتصادی نوپای خود یا تغییرات انجام شده در بنگاه فعلی را بررسی و در قالب فرمتهای مشخص به دولت یا متولی پایگاه کار آفرین ارائه نماید که دولت بر حسب آن برای درآمدهای عمومی از جمله مالیات و نیز مسائل رفاهی نیروی انسانی همانند بیمه برنامه ریزی نماید. کار آفرین جهت تداوم فعالیت خود و حضور موفق در عرضه ملی کار آفرینی باید آگاهی کامل از قوانین و مقررات حاکم بر آن داشته باشد. داشتن مشاوری قوی و توانمند در اداره بنگاه اقتصادی بازوی کمکی خوبی برای کار آفرین خواهد بود. در این مقاله ما به مسائل و مباحثی که به نحوی به کار آفرین در مرحله بهره برداری وتوسه از ایده و فعالیت کار آفرینانه او کمک میکند اشاره خواهیم نمود که درحقیقت نقش سوم مدیریت که نقش کارافرینی عملیاتی میباشد.
شناخت بازار و رقبا (بازاریابی وفروش ومقایسه بنگاه با رقبا)
کار آفرین در راستای حضور موفقیت آمیز خود در عرصه فعالیت ابتدا باید شناخت کامل و کافی از بازارهای موجود آن کالا یا خدمتی که قرار است ارائه نماید داشته باشد. البته بازارها بر اساس بررسیهای علمی صورت گرفته به انواع مختلفی تقسیم بندی شده اند: بازار انحصار کامل، بازار رقابتی و ... هر کدام دارای ویژگیهایی است. کار آفرین باید حتی قبل از اقدام به طراحی و اجرای فعالیت کارآفرینانه خود نسبت به ارزیابی این موضوع بپردازد.
عمدتا دولتها برای ایجاد فضای مناسب کسب و کار سعی میکنند خود در تولید یا ارائه خدمات وارد نشوند و انحصار خاصی در این امر ایجاد نکنند تا کار آفرینان به سهولت و اطمینان خاطر بیشتری برای رقابت در عرصه تولیدات و ارائه خدمات در وارد شوند هر بازار محصول متناسب خود را میطلبد در این امر شناخت درستی از انگیزهها، فرهنگها و خرده فرهنگها و ویژگیهای اجتماعی و سیاسی و قوانین و مقررات موجود در نحوه حضور و روش برخورد با بازار تاثیر گذار میباشد. آشنایی با علم بازار یابی و فروش که روش علمی و مناسب برخورد با بازار و نحوه فروش کالای تولیدی یا ارائه خدمات مورد نظر را به ما نشان میدهد از جمله کارهایی است که کار آفرینان و تیم او باید یاد بگیرند. در بازار دو عامل مهم و اساسی جهت موفقیت مورد توجه است که عبارتند از: قیمت و کیفیت.
اگر کالا یا خدمتی بتواند با قیمت کمتر نسبت به رقبا و با کیفیت بالاتر از کیفیت کالا یا خدمات ارائه شده توسط دیگران در بازار بروز نماید به تبع از مطلوبیت و موفقیت بالاتری برخوردار میگردد. پس کار آفرین جهت وارد کردن تولیدات خود یا ارائه خدمات مناسبی که تدارک دیده به بازار ابتدا شناختی از وضعیت محصول تولیدی یا کالا و خدمت ارائه شده توسط دیگران را بشناسد و ارزیابی از این مهم انجام دهد. در این ارزیابی شیوههای مختلفی، چون مطالعات بازار و ارزیابی و سنجش وضعیت محصولات مشابه، میزان تمایل به استفاده از محصول و خدمت جدید و بررسی وضعیت تکنولوژیکی سازمانها و بنگاههای اقتصادی مشابه میتواند او را در رسیدن به آگاهی مناسب و درست یاری دهد. بررسی وضعیت تکنولوژیکی سازمانها و بنگاههای اقتصادی روشی است که متناسب با چهار بعد تکنولوژیکی که عبارتند از: نرم افزارها – سخت افزارها. سازمان افزارها و مغز افزار نموداری چهار بعدی ترسیم میگردد و بر حسب شاخصهای معینی برای هر یک امتیاز مشخصی داده میشود و محدوده محصور میان چهار بعد بعنوان وضعیت تکنولوژیکی بنگاه اقتصادی مد نظر قرار میگیرد.
هر دو یا چند بنگاه اقتصادی جدید یا موجود میتواند با هم بر اساس این نمودار مقایسه گردد و نقاط ضعف و قوت هر یک بر حسب ابعاد چهار گانه بررسی گردد. کار آفرین در این مهم میتواند وضعیت بنگاه اقتصادی جدید یا تغییر یافته خود را جهت حضور موفق در بازار ارزیابی نماید و در صورت وجود ضعفهای معین نسبت به اصلاح یا بهبود آنها اقدام کند این وضعیت تکنولوژیکی از یک سو و قوانین و مقررات حاکم بر آن پایگاه نسبت به قیمت تمام شده و کیفیت محصول تولیدی یا ارائه خدمت تاثیر خواهد داشت.
شناخت و ارزیابی مشتریان
مشتری کسی است که از خدمت و تولید کار آفرین بهره میبرند؛ لذا توجه به خصوصیات و ویژگیهای او و توجه به خواستها در فعالیتش میتواند تاثیر بسزایی در موفقیت و پیروزی کار آفرین داشته باشد. در حقیقت میتوان گفت: دولت یا فرایند وفعالیت کار آفرینی از یک سو و مشتری از سوی دیگر بر فعالیت کار آفرین و بنگاه اقتصادی او اثر گذاری مینماید. رقبا نیز از دیگر بخشهایی است که باید مورد توجه کار آفرین قرار گیرد.
رقبا سعی دارند مشتریان را به خود جذب نمایند. توجه مشتری به قیمت و کیفیت و نحوه برخورد بنگاههای اقتصادی است (البته عاملهای دیگر هم مهم میباشند) که توسط کار آفرینان ایجاد میشوند. سیاستهای عادلانه و یکسان دولت و سیاستها و قوانین و مقرراتی که ایجاد میکنند میتواند در موفقیت، شکست کار آفرینان موثر باشد. کار آفرین باید حجمی از مشتریان را که در بازار حضور دارند به سمت تولید یا خدمت مورد نظر جذب نماید و لذا کار آفرین سهمی از بازار را به خود اختصاص دهد. هر چه قدر سهم کار آفرین از بازار بیشتر باشد درآمد و سود بیشتری را به خود اختصاص خواهد داد تا در برنامههای آتی بهره بیشتری ببرد و توسعه و تکمیل طرحهای تولیدی و خدماتی از این طریق توسط کار آفرین امکان پذیر میگردد.
شیوههای جذب مشتری و جلب نظر آنها متفاوت و ابتکاری است که هر کار آفرین بر اساس ذوق و قوه فکری فردی میتواند از روشهای متنوعی، چون تبلیغات، اعطای جایزه. برقراری روشهای فروش متنوع، اعطای وامها و ... مشتریان را به سمت خود جلب نماید و این بستگی به نو آوریهای کار آفرین وتیم تحت امرش دارد. توجه به سلایق، ذائقهها و درخواستهای مختلف میتواند ما را به تولید یا ارائه خدمات متفاوت بر حسب طبقه بندی مشتریان رهنمون شود؛ لذا کار آفرین برای کسب درآمد بیشتر و افزایش سهم خود از بازار صدکهای (طبقه بندی) مناسبی از مشتریان بر حسب درخواستهایشان تهیه مینماید. مثلا در ارائه نوع تولید و خدمت مشتریان را بر حسب نوع ذائقهها، توان مالی و درآمد، ویژگیهای روان شناختی، جدا سازی نمود و برای هر کدام بر حسب نیازشان تولید یا خدمتی را ارائه دهد. پس شناخت مشتری و طبقه بندی او و ارائه خدمات یا تولید متناسب با خواستش مهم بوده و توسط کار آفرین این مقوله باید مد نظر قرار گیرد.
شناخت ویژگیهای مشتریان توسط فرمتهایی که همراه با جوایز ویژه نیز در نظر گرفته میشود و با ارسال از طریق پست به آدرس مشتریان یا همراه با کالای تولیدی یا خدمت در حال ارائه از نظریات مشتریان آگاهی حاصل میگردد؛ و بخش فروش و بازرگانی بنگاه اقتصادی بر اساس نکته نظرات مشتریان تغییرات و اصلاحات مورد نیاز در تولید و خدمت را به بخش طراحی یا اجرا منتقل میکند. کار آفرین است که با تیز هوشی و درایت نسبت به اصلاح وبازنگری ایده کار آفرینانه خود در مرحله طراحی و اجرا بپردازد. البته این امر تبعات مالی و اعتباری خواهد داشت که در فرآیند عملیات اصلاحی و تکمیلی بررسی توجیه پذیری آن که منجر به افزایش قیمت تمام شده نیز میشود که در جذب وماندگاری مشتری مهم میباشدکه باید بررسی گردد.
چشم انداز وماموریت آینده
هر فعالیت کار آفرینانه در مرحله ورود به بازار باید مسیر تعالی و تکامل را طی نماید. جامعه با گسترش و توسعه فرهنگی نیازهای جدیدی را طلب میکند و کار آفرینان باید برای حفظ بنگاههای اقتصادی خود و روز آمد نمودن آنها تلاش نمایند. این امری است اساسی که کار آفرین باید در حضور فعال پر تلاش برای موفقیت در پایگاه کار آفرینی چشم اندازی مناسب بر اساس توان و قابلیتهای درونی خود و ویژگیهای بنگاه اقتصادی تاسیس شده و پارامترهای پایگاه کار آفرینی تدوین کرده؛ و بر اساس این چشم انداز برنامههای بلند مدت و کوتاه مدت و عملیاتی را به صورت کمی و کیفی تهیه نماید تا بنگاه اقتصادی در مسیر درست و متعالی خود قرار گیرد. کار آفرین باید ضمن آشنایی کافی با مبانی و اصول برنامه ریزی یا استفاده از مشاورین در این زمینه هدف گذاری دقیق برای بررسی به چشم انداز تعریف شده داشته باشد. مفاهیم برنامه ریزی میتواند در ابعاد متعدد مورد توجه قرار گیرد. نیروی انسانی، تکنولوژی، منابع مالی و اعتباری، نوع تولید و خدمات و ظرفیت آن، برنامه ریزی فروش و ... از آن جمله است. عمدهترین مسئله در زمان فعالیت بنگاه اقتصادی تامین هزینههای جاری و در گردش آن است که کار آفرین باید به این مهم نیز عنایت داشته باشد.
روشهای مختلف جذب وتامین سرمایه. برای تامین سرمایه روشهای متنوع و مختلفی وجود دارد. اخذ وام از بانکها، صندوقهای مالی و اعتباری، پیش فروش محصولات و خدمت و ... میتواند جزء این ایتم قرار گیرد. تامین منابع مالی از طریق خرید اقساطی مواد اولیه که در حقیقت محصول تولیدی بنگاههای دیگر است نیز میتواند مورد توجه قرار گیرد. برای کاهش قیمت تمام شده خدمت یا محصول تولیدی در زمانهای معینی وجود سرمایه حیاتی است در برخی موارد اگر کار آفرین مواد اولیه مورد نیاز خود را زودتر تامین کند و یا در حجم زیادتری خریداری نماید میتواند نسبت به رقبا پیشی گرفته و در زمانهای آتی محصول تولیدی خود را با قیمت کمتری به بازار ارائه نماید، چون ممکن است مواد اولیه در زمانهای اینده به قیمت بالاتری به فروش رسد. روشهای متنوع تولیدی و ارائه خدمت نیز در میزان استفاده از سرمایه جاری یا کاهش قیمت تمام شده موثر است که کار آفرین میتواند با به کار گیری دانش و تکنیکهای مهندسی صنایع و مدیریت اقدام به این کار نماید. کار آفرین میتواند با اصلاح فرآیندها، کاهش زمانی و هزینهای اجرای فعالیتها یا واگذاری برخی از آنها به بنگاههای کوچک به صورت مشارکت، برونسپاری وپیمانکاری فرعی و یا انجام برخی از امور در پایگاههای کار آفرینی دیگر که در آن قوانین و مقررات سهل و نیروی کار و انرژی ارزان و مواد اولیه در دسترس میباشد در کل حجم سرمایه در گردش کمتری را به کاربرد و قیمت تمام شده محصول نهایی را کاهش دهد.
تصمیمهای کلان وریسکهای بقآ، رشدوگرفتن سهم بیشتر بازار
در برخی موارد برای ماندگاری بنگاههای اقتصادی کار آفرینان میتوانند جهت هدایت و مدیریت بنگاههای اقتصادی خود با دیگر کارآفرینان شریک شوند یا برخی از فعالیتهای منجر به تولید یا ارائه خدمت را از بنگاه اقتصادی جدا نموده و یک بنگاه اقتصادی جدید تشکیل دهند. همه این موارد زمانی است که بررسیهای فنی – اقتصادی و مالی صورت گیرد و منافع طرفین حفظ شود. در برخی موارد برای تسخیر بازار و افزایش سهم از بازار چندین مجموعه در هم ادغام میشوند تا با کاهش قیمت محصول که به صورت کالا یا خدمت میباشد و نیز افزایش کیفیت آن مشتریان بیشتری جذب گردد و در برخی موارد کار آفرین جهت کاهش بار مالی ناشی از حجم بنگاه اقتصادی و گسترش نیروی انسانی و حجم کار اقدام به جدا سازی برخی فعالیتها از بنگاه اقتصادی خود نموده و آنها را به صورتهای مختلف به بیرون واگذار میکند که این روشها متنوع بوده و می تواند بر حسب گستردگی فعالیتها مختلف باشد کار آفرین ممکن است خود بنگاههای جدیدی را برای واگذاری بخشی ازکارهای بنگاه اقتصادی اصلی تاسیس نماید یا به صورت پیمانکاری فرعی برخی امور را به دیگران واگذار نماید. انتخاب و گزینش پیمانکاران و سفارش امور به آنان از جمله کارهایی است که کار افرین نسبت به اطمینان بیشتر و بررسی توان فنی و مالی و ... آنها باید بداند و یا مشاورین ذی صلاح را در این خصوص به کار گیرد. تدوین سیاستهای واگذاری استفاده از تکنیکهای برون سیاری و مهندسی مجدد فرآیندها در روشها ما را در بررسی فعالیتهایی که میتوان به دیگران واگذار نمود کمک میکند
بهره وری وبررسی کمیت وکیفیت
یکی دیگر از مسائل مهم در مرحله بهره برداری از فعالیت کار آفرینانه بررسی مسائل بهره وری و کیفیت در ارائه خدمت یا تولید میباشد. کار آفرین ضمن مطالعه وضعیت بنگاه اقتصادی خود باید از ابعاد مختلف نیروی انسانی، منابع مالی و اعتباری، تکنولوژی و انرژی به بهره وری بودن بنگاه اقتصادی خود اطمینان داشته باشد. مجاری هدر رفت هزینهها و امکانات را شناسایی و برای آنها تدبیر مناسبی اتخاذ نماید و رفته رفته با کاهش پرتها و هدر رفتهها به افزایش بهره وری بنگاه اقتصادی کمک کند که در نتیجه باعث کاهش قیمت تمام شده محصول و یا خدمت میگردد. حفظ نظم در محیط کار، بهره برداری صحیح و مناسب از امکانات و توجه به میزان تلاش و علاقمندی پرسنل و برقراری سیستم تشویق و تنبیه و اعطای پاداشها منجر به افزایش بهره وری شده و سرعت عمل را افزایش خواهد داد.
از سوی دیگر موضوع کیفیت از ابعاد مختلف شامل کیفیت در اداره بنگاه اقتصادی و مدیریت آن و نیز کیفیت در نوع محصول یا خدمت ارائه شده در حضور موفق کار آفرینان در عرصه پایگاههای کار آفرینی و بازارهای هدف مهم است. در برخی پایگاههای کار آفرینی و بازارها باید کار آفرین یک سری استانداردها را رعایت کند و عدم رعایت آنها باعث عدم حضور موفق و حتی شاید عدم امکان فروش محصول یا ارائه خدمت در بازارهای هدف باشد و در هر جامعهای دولت برای رعایت موازین اخلاقی فرهنگی و حفظ جان مشتریان اقدام به تدوین چارچوبها و استانداردها مشخص مینماید و کار آفرینان باید برای موفقیت در این عرصه این استانداردها را رعایت نماید. حتی در برخی موارد باید کار آفرینان مطابق دستور العمل و بخشنامههای مربوطه کارشناسان ذی ربط را تحت عنوان مسئولین فنی برای نظارت بر عملیات تولیدی یا ارائه خدمات استخدام نماید.
آموزش و پژوهش جهت توسعه وتحقیقات
کار آفرین در جهت تکامل بنگاه اقتصادی خود بهره مندی مجموعه تحت امر خود به آموزش با آخرین یافتهها و پژوهشهای مربوطه در نوع تولید و ارائه خدمات باید نسبت به بهره برداری از یافتههای علمی اقدام نماید. این یافتهها از طریق آبونمان نشریات و مجلات علمی، برقراری ارتباط با رقبا استفاده از شبکه جهانی اطلاع رسانی (اینترنت) و حضور در نمایشگاههای مختلف محلی، منطقهای، ملی و بین المللی امکان پذیر است. در برخی از بنگاههای اقتصادی جهت روز آمد نمودن مدیریت بنگاه، محصول تولیدی یا خدمت ارائه شده و سایر موارد واحدی را تحت عنوان واحد" تحقیق و توسعه" ایجاد مینمایند تا دانشمندان و محققین شاغل در آن کار آفرین را در بقاء بنگاه اقتصادی او یاری رسانند؛ و در مواردی به تولید محصول جدید یا ارائه خدمتی نو اقدام کند این واحد را میتوان اساسیترین بخش بنگاه اقتصادی تلقی نمود.
چون بقاء آن را در پایگاه کار آفرینی حفظ میکند هوشمندی، درایت؟، توان علمی و نرم افزاری افراد شاغل در این بخش بسیار مهم است. یک محصول تولیدی یا خدمت قابل ارائه بعد از اینکه به جامعه معرفی شد در زمان مشخصی وضعیت خود را تثبیت میکند. اگر محصول جدید یا خدمت قابل ارائه مشابه در این پایگاه کار آفرینی وارد شود و قیمت یا کیفیت آن نسبت به محصول یا خدمت کار آفرین از وضعیت بهتری برخوردار باشد در این حال کار آفرین باید حساس شود و نسبت به انجام تغییرات اصلاحی نو آورانه جهت کاهش قیمت و بالا بردن کیفیت اقدام نماید تا بقا خود را درجامعه کار آفرینی حفظ کند و این امر با انجام پژوهشهای کاربردی امکان پذیر است و، اما آموزش بعنوان امری مهم برای خود کار آفرین و پرسنل تحت امرش به صورت مستمر و همیشگی نیاز است.
کار آفرین از جنبههای اقتصادی، مدیریتی و پرسنل از جملههای فنی و مهارتی که جهت کاهش حجم فعالیتی در بنگاه اقتصادی کار آفرین میتواند این کار را به موسسات آموزشی و مهارتی بسپارد. کار آفرین باید بداند آموزش جزو هزینه نبوده و بعنوان سرمایه گذاری تلقی میگردد و هر چه قدر در این امر سرمایه گذاری نماید موفقیت بیشتری را جهت حضور در بازارهای محلی، منطقهای و ملی و حتی بین المللی کسب مینماید و. توجه به رویکرد سیستمی در بنگاه اقتصادی جهت تداوم حیات اقتصادی و سود آوری مستمر کار آفرین و مجموعه او، نگرشی است که مورد توجه بسیاری از اساتید علم مدیریت، صنایع واقتصاد گردیده است.
آموزش نیز در این نگرش بعنوان یکی از ایتمها در استمرار حیات بنگاه اقتصادی تاثیر به سزایی دارد نیروی انسانی در ردههای مختلف در این مقوله از مدیریت تا رده سرپرستی و پرسنل عادی باید تحت آموزش قرار گیردتوسعه محصول و واحد صنعتی یا بنگاه اقتصادیکار آفرینان با افزایش سود و توان مالی خود میتوانند در ایجاد و توسعه بنگاههای اقتصادی برنامه ریزی نمایند.
هر محصول تولیدی یا خدمت قابل ارائه میتواند با نظر سنجی از مشتریان و بررسی ویژگیهای محصول یا خدمت تولیدی، رقبا، اصلاح، بهبود و یا توسعه یابد. توسعه در ابعاد مختلف امکان پذیر خواهد بود. توسعه در نیروی انسانی، تجهیزات و امکانات فیزیکی، توسعه در وسعت زمین و زیر بنای احداثی برای واحد تولیدی یا مرکز ارائه خدمات صورت میگیرد. ایجاد شعب و مراکز خدمات پس از فروش، نمایندگیها، واحدهای جدید میتواند جزو موارد توسعهای باشد.
خلاصه و نتیجه گیری
در این مقاله سعی شد ویژگیهای مرحله بهره برداری وتوسعه ونقش سوم مدیریت کارافرینی عملیاتی وکاربردی از ایده کار آفرینانه اشاره گردد. چنانکه اشاره شد کار آفرین باید بعد از اتمام عملیات اجرایی جهت شروع فعالیت خود از مراجع ذیصلاح مجوزهای لازم و استعلامات مربوطه را اخذ نماید. سپس به شناخت بازارهای هدف و مشتریان و رقبا اقدام نماید و در جهت حضور موفق در بازارهای هدف از روشهای تبلیغاتی مناسب استفاده نموده و در تامین سرمایه در گردش از طریق بانکها، صندوقهای مالی و اعتباری و ... بهرهمند شود. توسعه آموزشهای علمی و کاربردی و مهارتی و نیز گسترش پژوهشهای کاربردی در این مرحله جایگاه ویژهای دارد. تدوین چشم انداز برنامههای راهبردی کوتاه مدت و بلند مدت و عملیاتی از جمله مواردی بود که در این مقاله بدان اشاره شد. توسعه بنگاههای اقتصادی و بهبود مستمر آن، افزایش بهره وری و کیفیت نیز از اساسیترین مقولههایی است که در مرحله بهره برداری وتوسعه از ایده کار آفرینانه بدان توجه شد.
منابع:
۱- ریچارد سیترز – ترجمه امین الله علوی – انگیزش و رفتار در کار (ج. ۱ و ۲)
۲- مایکل ارمسترانگ ترجمه خدایار ابیلی و موفقی – راهبردهای مدیریت – منابع انسانی – انتشارات فرا
۳- فیلیپ کاتلو – ترجمه عبدالرضا رضایی نژاد – کاتلو در بازار یابی. انتشارات فرا
۴- چارلز هندی – خدایان مدیریت
۵- تی پان تورنس – ترجمه حسن قاسم زاده – خلاقیت
۶- پیتر دراکر – ترجمه محمود طلوع – چالشهای مدیریت در سده ۲۱،
۷- جان ام براسون – ترجمه عباس منوریان – برنامه ریزی استراتژیک برای سازمان انتشارات مدیریت دولتی
۸- مسعود شفیعی – راهنمای تهیه طرح کسب و کار (طرح جامع تدوین پروژه قبل از اجرا)
۹- جیم هوران – ترجمه علیرضا فیضی بخش – طرح تجاری یک صفحهای
۱۰- علی الله همدانی – پیوند مدیریت مشارکتی و روابط کار
۱۱- جیای کل ترجمه سهراب خلیلی، تئوریها و فرایند مدیریت
۱۲- علی نقی مصلح شیرازی – ایده پردازی کار آفرینی – چگونگی تدوین طرح تجاری صنعتی
بهرام هاشمی دانشجوی دکتری تخصصی مهندسی صنایع
کارشناس ومشاور اقتصادی وصنعتی