در جشنوارههای مختلف فرهنگی اعم از تئاتر و سینما همواره تمام یا برخی از بخشهای جشنواره به کودکان و نوجوانان اختصاص مییابد، اما آیا اختصاص دادن این بخشها جهت آموزش و بالا بردن سطح فرهنگ و به طور کلی بهره بردن کودکان و نوجوانان از این جشنوارههاست و یا صرفا جهت توجه "نمادین" مسئولین به کودکان و نوجوانان است؟
چند ماه پیش جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در همدان برگزار شد و در طول مدت برگزاری جشنواره، دانشآموزان توسط مدارس در سانسهای صبح به تماشای تئاتر میرفتند، اما از دانشآموزان استفاده جشنوارهای شده بود و دانشآموزان مجبور به تماشای تئاترهایی بودند که هیچگونه تناسب سنی با آنها نداشت و متأسفانه دانشآموزان کودک مجبور به تماشای تئاترهای نوجوان و حتی بزرگسال بودند.
حال و چند ماه بعد از جشنواره تئاتر کودک و نوجوان، تعدادی از فیلمهای جشنواره فیلم فجر همزمان با تهران در همدان نیز اکران میشود و مسئولان جشنواره بخشی را با نام "سیمرغ و پروانه ها" برای اکران پنج فیلم منتخب سینمای کودک و نوجوان به صورت رایگان برای کودکان و نوجوانان در نظر گرفتند. سه فیلم سینمایی انیمیشن «شب آفتابی»، «بنیامین» و «آخرین داستان» و دو فیلم سینمایی «پاستاریونی» و «ضربه فنی» برای اکران در سانس ۱۰ صبح سینما قدس در نظر گرفته شدند که مختص به دانش آموزان و مدارس بود و هیچگونه بلیط فروشی نداشت.
در اکران این پنج فیلم برای دانش آموزان اتفاقاتی رخ داد که جای تامل دارد؛ انیمیشن «شب آفتابی» در روز شنبه ۱۳ بهمن ماه به دلایل فنی اکران نشد و فیلم «پاستاریونی» که در جدول نمایش فیلمها قرار بود یکشنبه اکران شود به جای آن نمایش داده شد؛ در ادامه، انیمیشن «شب آفتابی» در روز یکشنبه ۱۴ بهمن ماه نیز به دلیل تعطیلی مدارس مقطع ابتدایی اکران نشد، لذا انیمیشن «شب آفتابی» برای کودکان و نوجوانان همدانی هرگز اکران نخواهد شد چرا که به گفته مسئول امور سینمایی حوزه هنری، «اکران این فیلم در روز و سانس دیگر برای سینما اقتصادی و به صرفه نیست» و بدین ترتیب یکی از فیلمهای در نظر گرفته شده بخش سیمرغ و پروانهها بدون اکران ماند و کودکان و نوجوانان همدانی از تماشای آن بازماندند.
بنیامین اسیر قانون از نوع مورفی شد!
اما اتفاق مهمتر در اکران انیمیشن «بنیامین» در روز دوشنبه ۱۵ بهمن ماه رخ داد. برای اکران این انیمیشن از دانش آموزان دبستانی پسر و دانش آموزان دبیرستانی دختر دعوت شده بود. بعد از حدود ۱۵ دقیقه از اکران انیمیشن «بنیامین»، به یکباره این فیلم قطع و فیلم «قانون مورفی» پخش شد!
نکته جالب توجه این بود که دانش آموزان دبستانی در زمان اکران فیلم سینمایی انیمیشن «بنیامین» با دقت بیشتری این انیمیشن را تماشا میکردند و زمانی که فیلم «قانون مورفی» پخش شد و بعد از گذشت چند دقیقه از آن، این دانش آموزان کمترین توجه را به فیلم داشتند، ولی دانش آموزان دختر دبیرستانی دقیقا در نقطه مقابل بودند و چندان رغبتی به تماشای فیلم سینمایی انیمیشن «بنیامین» نداشتند و با اکران فیلم «قانون مورفی» بسیار هیجان زده شدند!
مسئول سینما قدس درباره این تغییر در اکران گفت: «مسئولین مدرسه دخترانه به اکران فیلم سینمایی انیمیشن «بنیامین» اعتراض کردند و گفتند فیلم بهتری را پخش کنید! که به آنها گفته شد فیلم سینمایی انیمیشن «بنیامین» از سمت جشنواره فجر اکران میشود و رایگان است، اما اگر فیلم دیگری را اکران کنیم هزینه دارد که مسئولین مدرسه گفتند هزینه اش را میپردازند!»
شاید اگر مسئولان فرهنگی که وظیفه دعوت کردن مدارس را برعهده داشتند، کمی دقت نظر به خرج میدادند و از مدارسی مطابق با رده سنی فیلمها دعوت میکردند این اتفاق رخ نمیداد، اما با توجه به تجربه جشنواره تئاتر کودک و نوجوان و اکنون این جشنواره، به این باور میرسیم که دعوت از مدارس و حضور مناسب کودکان و دانش آموزان و تماشای تئاتر و فیلم مناسب رده سنی آنها آخرین دغدغه مسئولان فرهنگی و شاید اصلا دغدغه آنها نیست.
علاوه بر کم کاری و کم توجهی مسئولین به کودکان و نوجوانان در این زمینه، باید به کم توجهی مدیران و مسئولان مدارس نیز اشاره کرد که خوراک فرهنگی که برای دانش آموزانشان تدارک میبینند، فیلمی مثل «قانون مورفی» است که حداقلهای لازم فرهنگی را برای کودکان و نوجوانان ندارد و میثم کریمی از منتقدان مطرح کشور درباره این فیلم میگوید: «فیلمنامه «قانون مورفی» به حدی ویران و بی مفهوم است که باعث شده فیلم شبیه به تکه ویدئو کلیپهایی باشد که با تدوین و اسلوموشنهای فراوان در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.»
آخرین داستان، آخرین اکران!
بی توجهی به رده سنی کودکان برای تماشای فیلمهای بخش سیمرغ و پروانههای جشنواره فیلم فجر در آخرین فیلم در نظر گرفته شده برای کودکان و نوجوانان نیز ادامه پیدا کرد. پایان بخش فیلمهای بخش سیمرغ و پروانه ها، فیلم سینمایی انیمیشن «آخرین داستان» بود که برداشتی آزاد از شاهنامه و قصه ضحاک ماردوش، کاوه آهنگر و آفریدون را روایت میکرد.
برای تماشای این انیمیشن، ارشاد و فرهنگ اسلامی و مسئولین سینما، دانش آموزان دختر مقاطع چهارم، پنجم و ششم و پسران دانش آموز مقطع هفتم، هشتم و نهم را دعوت کرده بودند و سالن اصلی با ظرفیت خیلی بیشتر به دختران دانش آموز و بالکن سالن سینما با ظرفیت کمتر برای پسران دانش آموز در نظر گرفته شده بود. دعوت از این رده سنی برای تماشای انیمیشن در حالیست که کارگردان فیلم سینمایی انیمیشن «آخرین داستان» درباره مخاطب هدف و رده بندی سنی که برای این انیمیشن در نظر گرفتهاند گفته است: «مخاطب ما به هیچ عنوان کودک نیست، در واقع مخاطب ما را نوجوانان و بزرگسالان تشکیل میدهند. توصیه نمیکنیم که خانوادهها با کودکان خود این فیلم را ببینند چرا که المانهای ژانر وحشت را در خود دارد و حتی از خشونت نیز بی بهره نیست، حتما در زمان اکران هم اعلام میکنیم که رده سنی دارد و برای کودکان توصیه نمیشود.»
بی توجهی به رده سنی مناسب این انیمیشن موجب شد تا دانش آموزان به هیچ وجه نتوانند با این انیمیشن ارتباط برقرار کنند و حتی موجب ترس آنها در بیشتر بخشهای این انیمیشن نیز شد. گفتههای کارگردان انیمیشن «آخرین داستان» در سایت رسمی سازندگان این انیمیشن موجود است و مسئولان ارشاد و فرهنگ اسلامی و سینما اگر زمان کوتاهی را به جستجو درباره رده سنی مناسب این انیمیشن میگذاشتند و یا حتی قبل از اکران، پیش نمایش این انمیشن را تماشا میکردند، این بی توجهی به رده سنی کودکان و نوجوانان رخ نمیداد.