مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز با بیان اینکه این موزه داران و مجموعه داران بر مبنای ذوق و سلیقه شخصی خود اقدام به جمع آوری اشیا فرهنگی و تاریخی می کنند، گفت: ترویج فرهنگ مجموعه داری از اهداف سازمان میراث فرهنگی است تا مجموعه داران آثارشان را از پستوها خارج کنند و از اینکه چنین مجموعه هایی نفیسی را دارند هراسی نداشته باشند.
خیلی از ما آدم بزرگ ها وقتی دلتنگ دوران شیرین کودکی می شویم سری به گنجه قدیمی خانه مادربزرگ می زنیم تا دوباره با نگاه به پاک کن و تراش های رنگارنگ و تمبر و کارت پستال هایی که یادگارهای کودکی مان است غرق در خاطرات و رویاهای آن روزها شویم.
به گزارش ایرنا؛ خیلی از ماها در دوران کودکی اشیایی را جمع آوری می کردیم که قدمت آن به یک دهه هم نمی رسید؛ اما جمع آوری آنها و داشتن یک مجموعه از آن اشیاء، تمام رویاهای کودکی مان را به خود اختصاص می داد.
اما امتداد این رویای کودکانه گاه به ایجاد مجموعه ها و کلکسیون هایی می انجامد که ارزشی بس فراتر از حد تصور دارند. در این میان صاحبان مجموعه های شخصی فراتر از رویاهای کودکی، به عنوان دوستداران تاریخ، فرهنگ و هنر این مرز و بوم با سرمایه خود اقدام به خرید و گردآوری اشیای تاریخی نفیس و باارزش کرده و عمر خود را در این راه صرف می کنند تا به نوعی پا به پای موزه های دولتی، سهمی هر چند کوچک در حفظ و نگهداری اشیای فرهنگی و تاریخی داشته باشند.
این افراد با اقدامات خود، میراث گرانبهای نیاکان را با هزینه شخصی و از روی عشق و علاقه وافر خود برای آیندگاه حفظ و نگهداری می کنند و مانع از قاچاق و حراج اینگونه آثار در کشورهای خارجی می شوند.
بر اساس اطلاعات موجود، تاریخچه مجموعه داری که از دوران انسان های غارنشین با جمع آوری مجموعه هایی از سنگ ریزه ها، استخوان ها و گوش ماهی ها به عنوان اشیائی تزئینی آغاز شده بود، امروزه به یک رویکرد جدی برای علاقمندان آن تبدیل شده و هر شی ای می تواند به عنوان مجموعه جمع آوری شود و هرکسی در هر خانه ای می تواند یک مجموعه دار باشد.
در تعریف مجموعه داری آثار فرهنگی و تاریخی منقول که اهمیت زیادی در کشور دارد، آمده است: مجموعه به دسته ای از اشیا از قبیل آثار فرهنگی، تاریخی، هنری و علمی گفته می شود و مجموعه دار کسی است که بدون قصد تجارت، مبادرت به شناسایی و گردآوری یک دسته از اشیا می کند و در این راستا مجموعه دار حرفه ای با طبقه بندی و گروه بندی اشیا همراه با مشخصات آن اقدام به تهیه شناسنامه کرده و آن مجموعه را حفظ و نگهداری می کند.
شاید اغلب افراد مجموعه داری را بیشتر با مجموعه های تمبر، سکه و اسکناس بشناسند، اما دنیای مجموعه داری، آنقدر متنوع است که می‌تواند همه اشیا را شامل شود و سلیقه مجموعه دارها از جواهرات، ظروف نقره، طلا، مدال ها و نشان ها و اوراق بهادار گرفته تا حیوانات تاکسیدرمی شده، صندوقچه های قدیمی، عکس های قدیمی، کتب خطی و نقاشی های قهوه خانه ای را شامل شود.
استان همدان با پیشینه تاریخی چندهزار ساله خود و با توجه به فراهم بودن شرایط به لحاظ تاریخی و فرهنگی، مهد مجموعه داران متعددی است که سالیان درازی از عمر خود را به مجموعه داری گذرانده اند؛ اما در این میان 'علیرضا سهرابی' مجموعه دار آثار هنری و تاریخی، 'شاهین جولانی' مجموعه دار سکه، 'جواد پاکروش' مجموعه دار اشیای مردم شناسی (مشاغل سنتی)، 'اسماعیل غلامی' مجموعه دار اشیای مردم شناسی، 'عباس فرهادی مقدم' مجموعه دار آثار مردم شناسی و انواع ساز، 'آقای صفری' مجموعه دار سکه، 'محمد سماوات' مجموعه دار سکه و 'مصطفی شبیری' مجموعه دار تاریخ فن آوری ارتباطات و اطلاعات، هشت مجموعه دار این استان هستند که تاکنون برای دریافت مجوز اقدام کرده اند.
***مجموعه ای با یکهزار و 800 سکه تاریخی
در میان این مجموعه داران، نام 'شاهین جولانی' به چشم می خورد که یکی از بزرگترین مجموعه داران سکه در غرب کشور و مجموعه دار برتر استان همدان است که در سال 94 به عنوان مجموعه دار برتر کشوری انتخاب شد.
این مجموعه دار 47 ساله همدانی که از سال ها پیش با توجه به علاقه وافر به تاریخ و فرهنگ ایران به گردآوری و نگهداری اشیای قیمتی روی آورده بود، در سال 1382 متوجه اهمیت سکه و مسکوکات شده و پس از آن به صورت حرفه ای شروع به گردآوری، مطالعه و تحقیق و بررسی بر روی سکه های تاریخی ایران کرد تا اینکه توانست مجموعه ای ارزنده از یک هزار و 800 سکه و 200 اسکناس مربوط به ادوار مختلف تاریخی را گردآوری کند.
جولانی در سال 91 از طریق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان مجموعه سکه های خود را ثبت ملی کرده است و با مساعدت و کمک همکاران و مسئولان این اداره کل، موفق به دریافت پروانه بهره برداری موزه (سکه های تاریخی ایران) شد.
وی در سال 1394 از طرف سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کشور به عنوان مجموعه دار برتر کشور انتخاب و مورد تقدیر قرار گرفت.
این مجموعه دار برتر کشوری در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا اظهار کرد: مجموعه من شامل حدود یک هزار و 800 سکه تاریخی و باستانی است که مربوط به ادوار مختلف تاریخی است و از پیدایش فناوری ضرب سکه آغاز شده و تا دوران معاصر را شامل می شود.
شاهین جولانی ادامه داد: قبل از اینکه سکه امروزی شکل بگیرد، حلقه هایی وجود داشته اند که در مبادلات اقتصادی مورد استفاده قرار می گرفتند و نمونه هایی از آن حلقه ها نیز در مجموعه من وجود دارد.
این مجموعه دار ادامه داد: ضرب سکه برای نخستین بار حدود 2 هزار و 700 سال پیش آغاز شد و این مجموعه از اولین سکه های ضرب شده تا دوران کنونی را شامل می شود.
وی اضافه کرد: حتی در دوران معاصر و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز سکه های مناسبتی ضرب شده اند که در دسترس مردم قرار ندارد؛ به عنوان مثال سکه 100 تومانی آمار را که به مناسبت روز آمار ضرب شده است مردم ندیده اند و از این قبیل سکه های مناسبتی حدود 50 سکه در مجموعه من موجود است.
وی در خصوص اینکه چگونه به مجموعه داری سکه علاقمند شده است، اظهار کرد: به طور تصادفی در بساط یک دستفروش اشیای عجیبی دیدم که نمی دانستم آنها چه هستند و وقتی از دستفروش پرسیدم گفت اینها پول های قدیمی هستند و این برایم بسیار جالب بود و از طرفی پول های قدیمی که در موزه ها دیده بودم این علاقه را در من ایجاد کرد که به جمع آوری سکه های قدیمی روی بیاورم.
جولانی با تاکید بر اینکه مجموعه داری سکه برای او جنبه مطالعاتی دارد، گفت: من با جمع آوری این سکه ها تلاش می کنم فضایی را فراهم کنم تا نقاط پنهان و پوشیده در تاریخ ایران در قالب این سکه های قدیمی به نمایش گذاشته شود و بسیاری از مطالبی که از تاریخ ایران ناگفته مانده و دامنه گسترده ای دارد، برای آیندگان روشن شود.
وی افزود: به طور مثال نام قدیمی همدان آنگونه که همگان شنیده اند 'هگمتانه' است اما اگرچه ممکن است در آثاری همچون کتیبه ها یا اسناد خطی قدیمی نام هگمتانه آمده باشد، اما من تاکنون نام هگمتانه را در سکه های قدیمی و تاریخی ندیده ام و در قدیمی ترین سکه های متعلق به دوران اشکانی، نام همدان به اسم شهر 'آمادانا' آمده است و نشان می دهد نام همدان در دوران اشکانی آمادانا بوده و بعد از آن در دوران های بعدی به 'اهمدانا' و بعد 'همدان ا' و سپس 'همدان' بوده است.
این مجموعه دار اضافه کرد: در سکه های یک هزار و 100 سال پیش کلمه 'همدان' آمده است و از آن سند می توان گفت که حداقل نام همدان از هزار سال پیش تغییر نکرده است.
وی که به دلیل نبود فضای مناسب، مجموعه سکه و اسکناس خود را در صندوق امانات بانک نگهداری می کند، اظهار کرد: بسیاری از مجموعه داران اشیای تاریخی با ارزش خود را در منزل شخصی نگهداری می کنند و اگر بتوان با حمایت های سازمان میراث فرهنگی، مکانی را برای نمایش این اشیا و تلاش یک عمر مجموعه داران تعبیه کرد، می توان اطلاعات ارزشمند بسیاری را به عموم مردم و محققان و دانشجویان ارائه داد.
وی در خصوص برخی مشکلات مجموعه داران اظهار کرد: ساختار قانونی کار مجموعه داری به خوبی تعریف نشده است و روند دریافت مجوز قانونی مجموعه داری نیز باید آسان سازی شود تا مجموعه داران به راحتی بتوانند برای اخذ مجوز اقدام کنند.
***مجموعه داری مانع از قاچاق آثار تاریخی از کشور می شود
رئیس موزه هگمتانه همدان نیز در این خصوص در گفت و گو با ایرنا گفت: آنچه مسلم است مجموعه داری رویکردی متفاوت با عتیقه داری دارد و طبق قانونی که در سال 1384 به تصویب هیات وزیران رسید، خرید و فروش کالاهای فرهنگی و هنری قدمت بیش از 200 سال دارند و زیرخاکی حساب می شوند، مجاز نیست اما خرید و فروش برخی کالاها که قدمت آنها زیر 200 سال است مجاز است.
لیلا خوشمو افزود: خرید و فروش اشیای قدیمی، مجاز است مگر اینکه این اشیا از حفاری های غیرمجاز بدست آمده باشند؛ که در این صورت خریدار و فروشنده مرتکب جرم شده اند و اگر خرید و فروش به قصد خارج کردن آثار از کشور باشد، قاچاق عتیقه محسوب شده و مطابق مقررات با فرد خاطی برخورد می شود.
وی بیان کرد: امروزه مجموعه داری، تنها به نیازهای فردی پاسخ نمی دهد بلکه مجموعه داران ایران با تکیه و بر توان و سرمایه خودشان نه تنها به نیازهای جامعه پاسخ می دهند، بلکه از خارج شدن برخی آثار فرهنگی و تاریخی از کشور جلوگیری می کنند.
خوشمو با تاکید بر اینکه مجموعه داران باید نسبت به دریافت مجوزهای لازم اقدام کنند، اظهار کرد: صدور هرگونه مجوز برای مجموعه داری و تاسیس موزه در کشور، تنها از سوی اداره کل امور موزه ها و اموال منقول فرهنگی، تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام می شود و هر نوع صدور مجوز فعالیت از سوی دیگر سازمان ها فاقد وجاهت قانونی است.
رئیس موزه هگمتانه همدان بیان کرد: ترویج فرهنگ مجموعه داری یکی از اهداف مهم سازمان است که مجموعه داران بتوانند آثار خود را به راحتی معرفی کنند و از اینکه چنین مجموعه های نفیسی دارند هراسی نداشته باشند.
وی برپایی نمایشگاه از آثار مجموعه داران، ثبت ملی و شناسنامه دار کردن این آثار و حمایت از مجموعه داران برای تاسیس موزه شخصی را دیگر از اهداف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور برشمرد و گفت: مجموعه داری و راه اندازی موزه خصوصی به حمایت مسئولان نیاز دارد تا این علاقه به صورت قانونی هدایت شده و مردم نیز بتوانند با آن آشنا شوند.
خوشمو اظهار کرد: مجموعه داران به تنهایی قادر نیستند تا مکانی را به عنوان موزه در اختیار داشته باشند، لذا لازم است اداره ها و ارگان های دیگر نیز در این زمینه، افراد را حمایت کنند تا اگر مکان مناسبی وجود دارد برای راه اندازی موزه خصوصی در اختیار این افراد قرار گیرد.
وی در خصوص حمایت از مجموعه دار برتر کشوری استان همدان، بیان کرد: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در نظر دارد با حمایت و پشتیبانی اداره کل موزه ها با توجه به حجم کار صورت گرفته، تمهیداتی را فراهم کند تا شاهین جولانی بتواند به صورت مستقل و تخصصی موزه 'سکه های ایران' را در محیطی مناسب در معرض دید همگان به ویژه محققان قرار دهد.
***موزه داری خصوصی را حمایت می کنیم
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز با بیان اینکه این موزه داران و مجموعه داران بر مبنای ذوق و سلیقه شخصی خود اقدام به جمع آوری اشیا فرهنگی و تاریخی می کنند، گفت: ترویج فرهنگ مجموعه داری از اهداف سازمان میراث فرهنگی است تا مجموعه داران آثارشان را از پستوها خارج کنند و از اینکه چنین مجموعه هایی نفیسی را دارند هراسی نداشته باشند.
علی مالمیر افزود: موزه از ارکان شناسایی فرهنگ هر منطقه و جایگاهی برای بیان فرهنگ و تاریخ و تمدن هر سرزمین است و در این راستا میراث فرهنگی استان همدان از موزه داری خصوصی حمایت می کند.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات مجموعه داران نبود فضای مناسب برای ایجاد موزه و نمایش درآمدن مجموعه ها است گفت:با همکاری دستگاه های اجرایی و مدیران استان همدان می توان مکان های خوبی برای ایجاد موزه در اختیار مجموعه داران بخش خصوصی قرار داد.
معاون امور عمرانی استانداری همدان و دبیر کارگروه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز با اعلام حمایت از فعالیت مجموعه داران خصوصی گفت: مجموعه دارها ظرفیت بزرگی برای استان همدان هستند و باید از این خصیصه فرهنگی مردم همدان و علاقه به گردآوری اشیای باارزش، در راستای جذب گردشگران داخلی و خارجی استفاده کرد.
محمودرضا عراقی افزود: با کمک دستگاه های اجرایی استان باید محل هایی را در اختیار مجموعه داران قرار دهیم تا این آثار از خانه ها بیرون بیاند و در معرض دید عموم قرار گیرند.
وی تاکید کرد: مجموعه داران همدان هیچ سودی از گردآوری مجموعه های خود نبرده اند و تنها به خاطر عشق و علاقه شخصی اقدام به این کار کرده و از این آثار حفاظت کرده اند.
وی با اشاره به ضرورت ارایه دستاورد چند ساله مجموعه داران برای عموم مردم، گفت: باید با ایجاد فضایی برای عرضه و نمایش آثار نفیس مجموعه داران، آنها را به ادامه کار دلگرم کرد.
به گزارش ایرنا، از آنجا که عملکرد مجموعه داران نقش موثری در حفظ و نگهداری آثار تاریخی و فرهنگی کشورمان دارد و می تواند از قاچاق آثار تاریخی جلوگیری کند، امید می رود که با ترویج فرهنگ مجموعه داری بتوان فضایی را فراهم کرد که فعالان این حوزه بدون دغدغه و در چارچوب قانون به خرید و نگهداری آثار فرهنگی و تاریخی بپردازند.
بی تردید تحقق این مهم و با حمایت از این قشر، تعداد زیادی از گنجینه های تاریخی و ارزشمندی را که گاه در پستوی خانه ها و کنج گنجه ها نگهداری می شوند، بیرون می آیند و در مکانی مناسب در معرض دید عموم قرار می گیرند تا هر یک از این اشیا، برگ زرینی از تاریخ کشورمان را روایت کنند و به عنوان سند ارزشمندی در اختیار پژوهشگران، دانشجویان و محققان قرار بگیرند.
