امین شایسته*
در زمان سلطان محمد خدابنده الجایتو که باروت توسط مغولان از چین وارد ایران شد، در جشن‌ها از باروت برای ایجاد سروصدا و تهییج استفاده کردند که این نیز همانند همه تحولات فرهنگی به مسیر خود ادامه داد تا اینکه زمینه‌ای برای ترقه‌بازی امروز شد.
هرچند که ترقه‌بازی این روزها تفاوت بسیار فاحشی با ترقه‌بازی گذشته دارد، چنان چه ترقه‌بازی امروز نه یک جشن و ستایش یکتای بی‌همتا که نوعی خودکشی و ریشه در تفکراتی دارد که پوچ‌گرایی و باور این موضوع در زندگی ازجمله اصول آن است.
بنابراین جشن چهارشنبه‌سوری را می‌توان تلفیقی از حوادث، جشن و اتفاقات تاریخی ذکر نمود که پیروزی فریدون بر ضحاک و همین‌طور کشته شدن متوکل خلیفه عباسی در شب چهارشنبه آخر سال و روشن کردن آتش که همیشه نمادی از اتفاقی بزرگ بوده است از آن جمله است. همچنین عبور از شعله‌های آتش خود معنای رمزآلود داشت که این رمز و راز در داستان سیاوش نهفته است.
شایان‌ذکر هست از دیگر مراسم‌های جانبی چهارشنبه‌سوری با مفهوم فعلیان می‌توان نام برد. شامل:
۱-مراسم کوزه شکستن که به دلیل نو شدن کوزه بود
۲-فال‌گوش ایستادن
۳-شال اندازی
۴-بخت‌گشایی و ...
همه اینها برای این است که ایرانیان باستان، به بهانه دورهم جمع شدن ضمن وفاق و همدلی و رفع کدورت‌ها و سوء تفاهمات به‌واقع شاکر و ثناگوی خالق هستی باشند. [برگرفته از کتاب شناخت فرهنگ و اقوام ایران‌زمین. پژوهش و نگارش: حمید عامریان]
به امید چهارشنبه‌سوری متفاوت از سال‌های گذشته در پایان سال
حاجی‌فیروز که در ادبیات معاصر، شخصیتی است سرگرم‌کننده و با نزدیک شدن به نوروز در کوچه‌ها و خیابان‌ها دیده می‌شود، در افغانستان "بی‌بی نوروزک"در آذربایجان "ننه مریم" در بخارا و تاجیکستان و در ماوراءالنهر "ماما مروسه" و در برخی دیگر از جاها بانام بابانوروز و یا عمو نوروز هم معروف است.
[برگرفته از کتاب شناخت فرهنگ و اقوام ایران‌زمین حمید عامریان]
امین شایسته کارشناس گردشگری
منبع: تابناک
