روانشناس امور اجتماعی و تربیتی گفت: گاهی افراد قصد ازدواج با یکدیگر را دارند اما بنا به دلایل متفاوتی در آن برهه از زمان شرایط ازدواج را ندارند همچنین دیده می‌شود گاها والدین تصمیم می‌گیرند برای اینکه دختر و پسر شناخت بهتری از هم داشته باشند، آنها را به عقد یکدیگر درآورند در چنین شرایطی افراد می‌توانند عقد موقت داشته باشند اما به شرطی که بعد از فراهم شدن شریط ازدواج کنند.
عقد موقت یکی از قوانین اسلام بوده که در جای خود بسیار کارساز و مفید است همانگونه که از نام آن برمی‌آید، این عقد برای مواقع اضطراری انجام می‌شود تا جامعه گرفتار گناه و فساد اخلاقی نشود.
به گزارش ایسنا،خداوند متعال در قرآن کریم از این عقد این‌گونه یاد می‌کند «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً.» با زن‌هایى که ازدواج موقت می‌کنید، باید مهر آنها را به عنوان یک امر واجب بپردازید.
وکیل پایه یک دادگستری همدان در این‌باره در گفت‌گو با ایسنا، اظهار کرد: دو نوع نکاح با عنوان دائم و موقت در اسلام وجود دارد؛ در عقد دائم كه بنيان جامعه بر اساس آن پايه‌ريزي شده است، زن و مرد پيمان مي‌بندند تا پايان عمر در كنار يكديگر زندگي کرده و یار هم در همه شراط زندگی باشند، آنها با امضاي خويش در سند ازدواج اين پيمان را تأييد مي‌كنند. اين عقد براي طرفين تعهد و تكليف ايجاد مي‌كند و از سوي ديگر اطمينان‌خاطر براي زن فراهم مي‌سازد که عقد پاياني ندارد و اتمام مدت آن، مرگ زوجين خواهد بود بنابراين فرد با خیال راحت در كنار همسر خود زندگي مي‌كند و فرزندان حاصل از اين پيوند را پرورش مي‌دهد. اين عقد از جهت حقوق و تكاليف زوجين مانند نفقه و تمكين و اقامتگاه، تابع شرايط مقرر در قانون مدني است.
پیروزه بازدیدی‌طهرانی درباره نکاح موقت توضیح داد: در عقد موقت يا عقد منقطع، زن و مرد براي مدتي پيمان مي‌بندند تا ميان آنها رابطه محرميت برقرار شود و اين رابطه دائمی نيست بلكه براي مدتي است كه در عقد معلوم مي‌شود. مطابق قانون مدني در عقد موقت دو مسأله داراي اهميت زيادي است به طوریکه میزان مهریه و مدت عقد مواردی هستند که اگر به شکل صحیح تعیین نشود، در عقد مشکل ایجاد می‌کند.
وی با بیان اینکه مهريه بايد قابل تملك، دارای مالکیت و مال معيني باشد، تصریح کرد: در عقد دائم حتما نیازی بر ذکر مهریه نیست در واقع می‌تواند از شرط و شرایط ازدواج دائم نباشد حتی می‌توان مهریه را در عقد دائم بعد از چند سال زندگی کنار یکدیگر بر اساس توافق طرفین تعیین کرد یا هیچ وقت مهریه تعیین نشود که این موضوع بسته به طرفین دارد اما در عقد موقت (نکاح منقطع یا صیغه) دو شرط اساسی میزان مهریه و مدت زمان عقد موقت برای سالم شکل گرفتن این عقد وجود دارد که مهریه مهمتر است.
این وکیل مرکز مشاوره رسش با تأکید بر اینکه در عقد موقت باید زمان و میزان مهریه به صورت مشخص معین شود در غیراین‌صورت عقد اشکال دارد، اظهار کرد: چنانچه مرد پیش از اتمام زمان عقد بخواهد زن را ترک کند زن می‌تواند مهریه خود را از مرد مطالبه کرده و مرد موظف به پرداخت مهریه است.
مدت زمان عقد موقت
بازدیدی‌طهرانی با اشاره به اینکه اگر مدت زمان عقد موقت تعیین نشود آن صیغه باطل است، افزود: مدت زمان عقد موقت محدودیتی ندارد و توافق طرفین این مدت را تعیین می‌کند، اين مدت مي‌تواند يك ساعت، يك روز، يك سال و يا 99 سال باشد، به هر حال مدتي است كه طرفين بر سر آن با يكديگر به توافق می‌رسند.
وی با تأکید بر اینکه کسی که قبلا در عقد دیگری بوده چه دائم و چه موقت باید بداند که تا عده شخص قبلی به اتمام نرسیده، نمی‌تواند با کسی ازدواج دائم یا موقت داشته باشد، گفت: عده این عقد 45 روز است و زن بعد از اتمام صیغه خود و گذشت 45 روز می‌تواند با همان مرد یا با مرد دیگری اقدام به عقد کند.
وی نسبت به شرایط این عقد اظهار کرد: باید طرفین عاقل و بالغ بوده و قصد و شرایط اساسی عقد را داشته باشند همچنین در صورتی‌که دختر باکره باشد اجازه پدر و در نبود پدر اجازه دادگاه لازم است.
ثبت ازدواج موقت
این وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه در قانون گذشته حمایت از خانواده الزام به ثبت ازدواج موقت وجود نداشت، خاطرنشان کرد: عدم ثبت واقعه ازدواج موقت به هر علتی مشكلاتي به دنبال دارد كه در مرتبه اول دامنگير زن مي‌شود، چنانچه اگر مهر خود را مطالبه كند، بدوا لازم است اثبات زوجيت كند و در مواردي كه با انكار شوهر خود مواجه شود با توجه به اينكه نه سند ثبتي در دست است كه ثابت كند عقدي در ميان بوده و نه حتي سند عادي يا تكه‌اي كاغذ كه اين رابطه را ثابت كند و نه شهودي كه شاهد و ناظر رفت و آمد اين زن و شوهر باشند، در قدم اول با مشكلي مواجه مي شود كه حل آن ساده و آسان نيست.
وی افزود: علاوه بر آن چنانچه اين رابطه منجر به تولد فرزند يا فرزنداني شود، اثبات اينكه طفل متعلق به اين پدر است زماني طولاني در پي خواهد داشت و در صورتي‌كه پدر رابطه ابوت(پدر و فرزندي) را نپذيرد از طريق آزمايشات پزشكي قانوني بايد اقدام شود و چنانچه دسترسي به پدر طفل ممكن نباشد كسي كه در اين رابطه باقي مي‌ماند زني تنها و بي‌پناه با فرزندي بدون شناسنامه و هويت است.
وی اضافه کرد: کودک به دنیا آمده از این رابطه از یک‌سری از حقوق و ارث پدر محروم می‌شد که خوشبختانه برای حل این مسأله قانونگذار در حمایت از خانواده قانون ثبت ازدواج موقت را به 3 صورت اعلام کرد به طوریکه بارداری زن، شرط ضمن عقد و توافق طرفین ابزاری برای ثبت ازدواج موقت است.
صیغه، آری یا خیر؟
بازدیدی‌طهرانی با گذری بر پدیده جدیدی به نام ازدواج سپید یادآور شد: پیامدهای منفی که ازدواج سپید دارد، خیلی بیشتر از صیغه است، صیغه دارای ظاهر شرعی است و قوانین اسلامی و قانونی برای حمایت از زن و فرزندی که از این رابطه شکل می‌گیرد، دارد بنابراین صیغه بر ازدواج سپید ارحجیت دارد.
نفقه زن در عقد موقت
این وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه در ازدواج موقت دو طرف از یکدیگر ارث نمی‌برند حتی اگر موقع جاری شدن عقد شرط شده باشد، گفت: در صورتی طرفین ارث می‌برند که ازدواج دائم باشد همچنین در عقد دائم زن مستحق دریافت نفقه است اما در صیغه چنین قانونی وجود ندارد مگر اینکه میزان نفقه شرط ضمن عقد باشد.
وی بیان کرد: در عقد موقت برخلاف عقد دائم، زن حق مطالبه نفقه ندارد مگر اينكه در زمان عقد با توافق يكديگراين حق را لحاظ كنند و يا اينكه اصولا زن به منظور دريافت نفقه، ازدواج موقت كند .
عقد موقت برای شناخت بیشتر
یک روانشناس نیز به خبرنگار ایسنا گفت: گاهی افراد قصد ازدواج با یکدیگر را دارند اما بنا به دلایل متفاوتی در آن برهه از زمان شرایط ازدواج را ندارند همچنین دیده می‌شود گاها والدین تصمیم می‌گیرند برای اینکه دختر و پسر شناخت بهتری از هم داشته باشند، آنها را به عقد یکدیگر درآورند در چنین شرایطی افراد می‌توانند عقد موقت داشته باشند اما به شرطی که بعد از فراهم شدن شریط ازدواج کنند.
علیرضا کریمی‌وکیل با بیان اینکه عقد موقت دارای تعهد شرعی و قانونی است، تصریح کرد: گاهی طرفین دچار تردید در شناخت نسبت به یکدیگر هستند که آیا با یکدیگر ازدواج کنند یا خیر؟ این افراد قبل از ازدواج دائم می‌توانند مدتی را با اطلاع خانواده‌ها عقد موقت داشته باشند.
ازدواج موقت چه پيامدهايي دارد
وی با اشاره به اینکه از یک موضوع شرعی نباید سوءاستفاده کرد، افزود: بعضی افراد فکر می‌کنند اگر عقد موقت بین طرفین صورت گیرد دیگر افراد سراغ عقد دائم نمی‌روند که البته خیلی از افراد این عمل را ابزاری برای خوشگذرانی جنسی و مسائلی از این دست می‌پندارند و ممکن است این رابطه را با افراد متعددی انجام دهند اما در واقع فلسفه واقعی آن تسهیل دادن امر ازدواج است تا افراد از طریق راه‌های منطقی و مناسب‌تر به سوی ازدواج سوق داده شوند.
این روانشناس درباره نحوه روابط طرفین در این نوع عقد خاطرنشان کرد: در عقد موقت داشتن رابطه جنسی پیشنهاد نمی‌شود چرا که هنوز به شناخت کامل نرسیده و این عقد قبل از عقد دائم بوده و صرفا برای آشنایی است.
وی اضافه کرد: ممكن است جوانان با عدم اطلاع مناسب از فلسفه چنين ازدواجي و با توجه به شرايط اقتصادي كنوني جامعه بخواهند از اين راهكار براي گريز از زير بار مسئوليت زندگي دائمي بهره جويند و در تشكيل خانواده از طريق ازدواج دائم كه ركن اصلي جامعه است، سست شوند.
کریمی‌وکیل با توجه به ازدیاد طلاق‌هایی که امروزه شاهد آن هستیم، یادآور شد: برای جلوگیری از این مسأله و شناخت بهتر طرفین پیشنهاد می‌شود افراد با عقد موقت با اطمینان بیشتر اقدام به عقد دائم کنند.
ازدواج موقت برای چه افراد و در چه صورت
وی با بیان اینکه عقد موقت زمانی توصیه می‌شود که امکان ازدواج دائم نباشد، گفت: عقد موقت در شرایط عادی برای کسانی‌که متأهل هستند پیشنهاد نمی‌شود چرا که دارای زن و فرزند بوده و در وهله اول باید به همسر و فرزندان خود رسیدگی کند.
کریمی‌وکیل یادآور شد: کسانی‌که امکان ازدواج دائم ندارند مثلا آقایی دارای چند فرزند است و فرزندان می‌توانند فرد دیگری را به عنوان والدین خود قبول کنند و یا آقا یا خانمی بنا به نیازهای خاص و غریزی که دارد و باید تأمین شود، در چنین شرایطی عقد موقت توصیه می‌شود.
وی با بیان کرد: اگر این موارد در جامعه و خانواده‌ها مطرح شود از بسیاری از آسیب ها جلوگیری خواهد شد.
عقد موقت راه مذهبی برای شناخت پیش از ازدواج
عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه بوعلی‌سینا نیز در گفت‌وگو با ایسنا، عقد موقت را راهی برای شناخت طرفین قبل از ازدواج و یک روند مذهبی دانست و گفت: به علت اینکه این عقد توصیه اسلام بوده و قوانین خاص خود را دارد بار اجتماعی زیادی برای افراد ایجاد نمی‌کند.
خسرو رشید خاطرنشان کرد: عملا صیغه تأثیری بر شناخت طرفین ندارد چرا که افراد می‌توانند در مدت چند ماه برای یکدیگر خیلی راحت نقش یک آدم خوب، فهمیده و مسئولیت‌پذیر را بازی کنند.
وی با بیان اینکه این عقد به لحاظ مذهبی روش درستی است، یادآور شد: بدون این صیغه هم شناخت می‌تواند زیرنظر خانواده‌ها حاصل شود تنها در موردی که این صیغه به شناخت کمک می‌کند مسائل جنسی است.
رابطه جنسی در صیغه موقت
وی با بیان اینکه به علت اینکه مشخص نیست طرفین بعد از صیغه موقت با یکدیگر ازدواج کنند، اظهار کرد: توصیه می‌شود در این صیغه رابطه جنسی صورت نگیرد چرا که بار منفی را متوجه طرفین به ویزه خانم‌ها می‌سازد.
این روانشناس مرکز رسش با تأکید بر اینکه بودن رابطه جنسی در این صیغه آسیب‌زا است، گفت: عقد موقت برچسب عقد دائم موجود در جامعه ما را ندارد بنابراین باید به فرزندان خود که وارد این نوع رابطه می‌شوند، تمام موضوعات مثبت و منفی را آموزش دهیم تا در این رابطه شکست نخورند.
وی با اشاره به اینکه بعضی افراد از گفتن مسائلی که مربوط به رابطه زن و مرد است به علت داشتن ترس امتناع می‌ورزند، اضافه کرد: والدین باید درنظر داشته باشند گفتن این مسائل بیش از اینکه آسیب‌زا باشد، کمک‌کننده است به ویژه برای دختران که بیشتر آسیب‌ها متوجه آنهاست.
سلطانی، خبرنگار ایسنا، منطقه همدان
